رابطه بین عملکرد ذرت با مصرف آب (نیاز آبی محاسباتی و کمبود رطوبت خاک)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه علوم و مهندسی آب، واحد شهرقدس ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 - استادیارگروه علوم و مهندسی آب، واحد شهرقدس ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

برنامه­ریزی منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک که دارای محدودیت کمی و کیفی آب هستند بسیار مهم و در عین حال بسیار مشکل است. استفاده از روش­های کم آبیاری هدفمند می­تواند یکی از راهکارهای مقابله با کم آبی باشد. گیاهان مختلف بسته به شرایط اقلیمی و فیزیولوژی خود واکنش متفاوتی به کم آبی نشان خواهند داد. پژوهش حاضر در قالب طرح بلوک کامل تصادفی شامل 9 سطح آبیاری در سه تکرار روی رقم ذرت SC704 و در مزرعه دانشگاه آزاد مشهد در گلبهار و در سال 1391 به اجرا درآمده است. تیمارهای آزمایشی شامل 7 سطح آبیاری (I7-I6-I5-I4-I4-I3-I2-I1 به­ترتیب معادل 120،100، 90، 80، 70، 60 و 50 درصدنیاز آبی کامل گیاه) بر اساس محاسبات نیازآبی و دوسطح دیگر بر اساس میزان تخلیه رطوبت خاک (I9 و  I8به­ترتیب آبیاری زمانی که 50 و 70 درصد رطوبت ظرفیت زراعی تخلیه شود) بودند. نتایج نشان می­دهد که تغییر در میزان آب مصرفی به­طور مستقیم در عملکرد محصول تأثیر خواهد گذاشت. هم­چنین کم آبیاری هدفمند می­تواند با مصرف بهینه و کم­تر آب، عملکرد مناسب­تری در تولید محصول ایجاد نماید. بیش­ترین ارتفاع گیاه مربوط به تیمار I1 وبرابر با 209 سانتی­متر و کم­ترین آن متعلق به تیمار I7 و برابر با 149 سانتی­متر می‌باشد. بیش­ترین عملکرد علوفه تر مربوط به تیمار I1 به میزان 66 تن در هکتار و کم­ترین آن متعلق به تیمار I7 و معادل 5/32 تن در هکتار و در زمانی خواهد بود که آبیاری معادل 50 درصد نیازآبی کامل صورت گرفته است. نتایج نشان می­دهد که کارایی مصرف آب (عملکرد دانه) در تیمارهایی که آبیاری بر اساس رطوبت خاک انجام شده است از سایر تیمارها بیش­تر است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Corn Yield and Water Consumption (Computational water demand and lack of soil moisture)

نویسندگان [English]

  • Hossein Ebrahimi 1
  • Hossein Hasanpour darvishi 2
1 Associate Professor Department of Water Science and Engineering, Shahr-Ghods Branch, Islamic Azad University.,Tehran., Iran
2 Assistant Professor Department of Water Science and Engineering, Shahr-Ghods Branch, Islamic Azad University,Tehran
چکیده [English]

Water recourses planning in the arid and semiarid areas which are faced with water restrictions, both in quality and quantity, is very important, yet it is too difficult. Utilizing targeted low irrigation can be one of the approaches to deal with water shortages. According to their regions and physiological conditions, various plants show different reactions to water shortages. This survey in the form of the perfect randomized block program contains 9 different levels of irrigation in 3 repeating times on the SC704 corn cultivars had been applied in 2012 at the Islamic Azad University Golbahar branch farm in Mashhad. samples contain 7 levels of irrigation (11,12,13,14,15,16,17) respectively equivalents to 120%,100%,90%,80%,70%,60%, and 50%  of the plant water requirements, and two other levels based on the soil water depletion(SWD)(19 and 18 respective irrigation when 50 and 70 percent of the corps capacity moisture depleted).results indicate that change in the amount of water consumption, directly affects the crop performance. Also, targeted water shortage by optimized and low water consumption, can have more suitable performance on crops production. The highest plant height is related to the sample11 and equals to 209 cm and the least of them is related to the sample 17 and equals to 32.5 tons in per hectare, and it happens when the irrigation of about 50 percent of full water requirement has done. The results indicate that the efficiency of water consumption (seed performance) in samples that irrigation takes place based on the soil humidity is higher than the other samples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • performance
  • irrigation
  • Corn
  • Water use
ابراهیمی،ح. 1390. آبیاری بارانی و قطره­ای (اصول تهیه طرح اجرایی) . انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. 570 صفحه
امام،ی.، رنجبر،غ. 1379. تأثیر تراکم بوته و تنش خشکی در مرحله رویشی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی استفاده از آب در ذرت دانه­ای. مجله علوم زراعی ایران. 3.2 : 51-62
انصاری،ح.، میرلطیفی،م.، شرفی،ع.ا. 1385. تأثیر کم­آبیاری برعملکرد و کارایی مصرف آب ذرت زودرس. مجله علوم خاک و آب. 20.2 :338-348
پاک نژاد،ف.، وزان،س.، اجلی،ج. 1385. اثر تنش خشکی و روش­های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو هیبرید ذرت. مجله دانش نوین کشاورزی. 18: 17-26.
حاجی حسنی اصل،ن.، مرادی اقدم،ا. شیرانی راد،ا.، حسینی،ن و رسائی فرد،م. 1389. اثر تنش خشکی بر عملکرد علوفه و برخی صفات زراعی ارزن، سورگوم و ذرت در کشت تأخیری. نشریه پژوهش­های به زراعی.    2. 1: 74-63.
بختیاری،ب.، لیاقت،ع.، خلیلی،ع.، خانجانی،م. 1388. ارزیابی دو مدل ترکیبی برآورد تبخیر- تعرق مرجع چمن در بازه زمانی ساعتی (مطالعه موردی اقلیم کرمان). مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. علوم آب و خاک 13.50: 13-26 .
ساجدی،ن.، اردکانی،م.، نادری،ا.، مدنی،ح و مشهدی اکبربوجار،م. 1388. تأثیر تنش کمبود آب و کاربرد عناصر غذایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب در ذرت. مجله پژوهش­های زراعی ایران. 7 . 2: 493-503
سپهری،ع.، مدرس ثانی،ع.، قره یاضی،ب و یمینی،ی. 1381. تأثیر تنش آب و مقادیر مختلف نیتروژن بر مراحل رشد و نمو، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت. مجله علوم زراعی ایران. 4 .4: 184-201
سپاسخواه،ع.، توکلی،ع و موسوی،ف. 1384. اصول و کاربرد کم آبیاری. انتشارات کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران، 1384.
سرمدنیا،غ.، کوچکی،ع.1386. فیزیولوژی گیاهان زراعی (ترجمه). چاپ پنجم. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.424 ص
شعاع حسینی،م.، فارسی،م.، خاوری خراسانی،س. 1387. بررسی اثرات تنش کمبود آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد در چند هیبرید ذرت دانه‌ای با استفاده از تجزیه علیت. مجله دانش کشاورزی. 18 .1: 85-71.
لک،ش.، نادری،ا و نورمحمدی،ق. 1385. اثرسطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت دانه­ای سینگل کراس 704 در خوزستان. مجله علوم زراعی ایران.8.2: 153-170.
کریمی،م.، اصفهانی،م.، بیگلوئی،م.، ربیعی،ب و کافی قاسمی،ع. 1388. تأثیر تیمارهای کم­آبیاری بر صفات مورفولوژیک و شاخص‌های رشد ذرت علوفه‌ای در شرایط آب و هوایی رشت.  مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 2.2: 109-91.
کیخایی،ف.، گنجی خرم‌دل،ن.، فرزانجو،م.، کیخا،غ.، ثقفی،ک و کیخا،م. 1389. بررسی اثر کم­آبیاری بر عملکرد کمی و کارائی مصرف آب محصول سورگوم علوفه‌ای در منطقه سیستان. مجله پژوهش‌های آب در کشاورزی. 24. 1 : 41-49.
عنابی میلانی،ا. 1381. ارزیابی تأثیر رژیم­های آبیاری در اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب گندم در یک خاک شور. مجله علوم خاک و آب. جلد 16 . 1 : 121-135
نخجوانی مقدم،م.، قهرمان،ب.، 1382. مقایسه توابع تولید گندم زمستانه از آب در منطقه مشهد. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 9. 3: 50-45.
وهاب زاده،ع، علیزاده،ا. 1373. آخرین واحد (آب مایه حیات). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
هاشمی نیا،س.م. 1383. مدیریت آب در کشاورزی. چاپ اول، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 533ص
Kirda C.2002. Deficit  irrigation scheduling based on plant growth stages showing water stress tolerance. Pp.3-10 in: FAO, water  reports No:22.
FAO. Production Year Book. 2002. Food and Agricultural Organization of United Nation, Rome, Italy. 51: 209 p.
Payero,J., Tarkalson,D., Irmak,S., Davision,D., Petersen,J. 2009. Effect of Timing of a Deficit-Irrigation Allocation on Corn Evapotranspiration, Yield, Water use efficiency and Dry mass. Agricultural Water Management, 96: 1387-1397.