تبخیر از سطح خاک سنگریزه ای بدون پوشش، متأثر از مقدار سنگریزه و بافت خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مهندسی علوم آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران

2 گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فسا، فسا، ایران

3 گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

در کشت دیم، کاهش هدر رفت رطوبت خاک از مهم‌ترین عوامل موفقیت محسوب می‌گردد. در تحقیق حاضر، به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف سنگریزه و بافت خاک بر میزان رطوبت خاک فاقد پوشش، آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه نوع بافت خاک لومی شنی، لومی و سیلتی رسی حاوی صفر، 10، 20 و 30 درصد حجمی سنگریزه بودند. نتایج نشان داد که هر دو عامل بافت و سنگریزه تاثیر آماری معنی‌داری بر مقدار آب موجود در خاک دارند. بطوریکه بیشترین میزان درصد کاهش آب خاک در خاک سیلتی رسی با 20 درصد حجمی سنگریزه (4/99 درصد) و کمترین میزان آن در خاک لومی با 10 درصد حجمی سنگریزه (1/88 درصد) اتفاق افتاد. بررسی اثر بر هم کنش بین بافت و درصد سنگریزه نیز، تنها بر تبخیر تجمعی از سطح خاک معنی‌دار بود. بطوریکه افزایش حجم سنگریزه باعث کاهش درصد حجمی خاک و در نتیجه کاهش آب موجود در خاک و تبخیر گردید. بنابراین جمع‌آوری سنگریزه‌های مزرعه و استفاده از آن‌ها به‌عنوان خاکپوش و یا کشت در مناطقی که سنگریزه-های کمتری وجود دارد، کمک شایانی به حفظ رطوبت خاک در کشت دیم خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaporation from bare gravelly soil influenced by embedded gravel and soil texture

نویسندگان [English]

  • Zahra Shahi 1
  • Ali Shabani 2
  • mohsen zarei varzaneh 2
  • Ali Reza Sepaskhah 3
1 Water Engineering Department, Agricultural faculty, Fasa university, Fasa, Iran
2 Water Engineering Department, Agricultural faculity, Fasa university, Fasa, Iran
3 Water Engineering Department, Agricultural faculity, Shirazuniversity, Shiraz, Iran
چکیده [English]

In dry farming, reduction of soil water losses is one of the most important factors of success. In this study, to investigate the effect of different levels of gravel and soil texture on evaporation and soil water content of bare soil, an experiment was conducted in a completely randomized design with 12 treatments and 3 replications. Soil textures were sandy loam, loam and silty clay contain 0, 10, 20 and 30% volumetric gravel. Results showed that soil texture and gravel resulted in significant effect on the amount of content soil water. Maximum and minimum soil water loss was occurred in silty clay soil with 20% volumetric gravel (99.4%) and loam soil with 10% volumetric gravel (88.1%), respectively. The effect of interaction between texture and gravel content was only significant in cumulative evaporation from soil surface. As the amount of gravel increased, the amount of soil decreased. Therefore, soil water content and evaporation decreased. Therefore. collecting gravels from the field and using them as mulch, or cultivating in areas with low gravels level can be resulted in soil water saving in dry farming.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil texture
  • evaporation
  • bare soil
  • gravel

مراجع

جلینی،م. 1390. بررسی اثر سطوح مختلف آب و مالچ پلاستیک بر عملکرد و کارایی مصرف آب گوجه‌فرنگی در روش آبیاری قطره­ای سطحی و زیر‌سطحی. مجله آب و خاک. 25. 5: 1025-1032.
حسینی،م.، کریمی،س.ع و عطاپور،ع. 1384. تاثیر بانکت در کنترل رواناب و حفظ رطوبت خاک (مطالعه موردی منطقه طالقان). دومین کنفرانس سراسری آبخیز داری و مدیریت منابع آب و خاک، کرمان. 1: 51-44.
حسینی،م.، عطاپور،ع.، کرمی،س.ع.، خلیل­پور،ا و روغنی،م. 1390. سامانه­های آبگیر و نقش آن­ها در نگه­داشت آب و کاهش تبخیر. مجله مهندسی و مدیریت آبخیزداری. 3. 2: 122-130.
خاشعی سیوکی،ع و باربد،م. 1394. بررسی تاثیر پوشش­های مختلف سطح خاک در کاهش میزان تبخیر. مجله محیط زیست و مهندسی آب. 1. 1: 111-122.
سلاح­ورزی،م.، قهرمان،ب.، انصاری،ح و داوری،ک. 1392. تفکیک مرحله اول و دوم تبخیر از سطح خاک بدون پوشش. دومین کنفرانس همایش ملی توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه­خشک، ابرکوه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابرکوه.
فارسی،م. 1387. طرح­های آزمایشی در علوم کشاورزی. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. صفحه 114.
Baetens,J.M., Verbist,K., Cornelis,W.M., Gabriels,D and Soto,G. 2009. On the influence of coarse fragment on soil water retention. Water Resource Research. 45. 7:1-14.
Bruand,A and Tessier,D. 2000. Water-retention properties of the clay in soils developed on clayey sediments: Significance of parent material and soil history. European Journal of Soil Science. 51. 4: 479-688.
Cartaud,F., Touze Foltz,N and Duval,Y. 2005. Experimental investigation of the influence of a geotextile beneath the geomembrane in a composite liner on leakage through a hole in the geomembrane. Geotext. Geomembr. 23. 2:117-143.
Cousin,I., Nicoullaud,B and Coutadeur,C. 2003. Influence of rock fragments on the water retention and water percolation in a calcareous soil. CATENA. 53. 2:97–114.
Fies,J.C., Delouvegny,N and Chanzy,A. 2002. The role of stones in soil water retention. European Journal of Soil Science. 53. 1: 95–104.
Gardner,W.R. 1958. Some Steady State solution of the unsaturated moisture flow equation with application to evaporation from a water table. Soil Science. 85: 228-232.
Hillel,D.I. 1998. Environmental soil physics. Chapter 18: Evaporation from bear-surface soils and winds erosion. Academic press. 508-522.
Ingelmo,F., Cuadrado,S., Ibanez,A and Hemandez,J. 1994. Hydric Properties of some Spanish soils in relation to their rock fragments content: implications for runoff and vegetation. Catena. 23:73–85.
Khetdan,C., Chittamart,N., Tawornpruek,S., Kongkaew,T., Onsamrarn,W and Garré,S. 2017. Influence of rock fragments on hydraulic properties of Ultisols in Ratchaburi Province, Thailand. Geoderma Regional. 10. 1: 21-28.
Poesen,J and Lavee,H. 1994. Rock fragments in top soils: significance and processes. CATENA. 23: 1-28.
Ravina,I and Magier,J. 1984. Hydraulic conductivity and water retention of clay soils containing coarse fragments. Soil Science Society of America Journal. 48:736-740.
Wesemael,B.V., Poesen,J., Kosmas,C.S and Danalatos,N.G. 1995. The role of rockfragments in evaporation from cultivated soils under Mediterranean climaticconditions. Journal of Physics and Chemistry of The Earth. 20. 3-4: 293-299.
Wesemael,B.V., Poesen,J., Kosmas,C.S., Danalatos,N.G and Nachtergaele,J. 1996. Evaporation from cultivated soils containing rock fragments. Journal of Hydrology. 182. 1: 65-82.
Wilhelm,W.W., Johnson,J.M.F., Hatfield,J.L and Linden,D.R. 2004. Crop and soil productivity response to corn residue removal. Agronomy journal. 96. 1: 1-17.
Yanni,S., Nimah,M.N and Bashour,I. 2003. Gravel vertical mulching for improving water irrigated orchards. ISHS: IV International Symposium on Irrigation of Horticultural Crops. Acta Hortic. 664: 673-681.
Zhang,X., Chen,S., Liu,M., Pei,D and Sun,H. 2005. Improved water use efficiency associated with cultivars and agronomic management in the north China plain. Agronomy Journal. 97. 3: 783-790.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 69
مرداد و شهریور 1397
صفحه 722-731

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار