%0 Journal Article %T ارزیابی شاخص‌های بهره‌وری آب در تولید محصولات زراعی و باغی در غرب و مرکز استان مازندران و رتبه‌بندی دشت‌های مطالعاتی %J نشریه آبیاری و زهکشی ایران %I انجمن آبیاری و زهکشی ایران %Z 2008-7942 %A زارعی قورخودی, علیرضا %A شاهنظری, علی %A داداشی, پرشان %D 2022 %\ 07/23/2022 %V 16 %N 3 %P 657-669 %! ارزیابی شاخص‌های بهره‌وری آب در تولید محصولات زراعی و باغی در غرب و مرکز استان مازندران و رتبه‌بندی دشت‌های مطالعاتی %K آب مجازی %K عملکرد %K سود خالص و ناخالص %K رتبه&rlm %K بندی تجمیعی %R %X محدودیت منابع آب و افزایش نیاز به آن در بخش کشاورزی سبب شده تا استفاده از راهکارهای افزایش بهره‌وری فیزیکی و بهبود بهره‌وری اقتصادی آب در بخش کشاورزی اجتناب‌ناپذیر باشند. در این راستا شاخص‌های بهره‌وری آب به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی در حوزه برنامه‌ریزی ملی می‌توانند موردتوجه قرار گیرند. در این پژوهش، بهره‌وری اقتصادی و فیزیکی با استفاده از شاخص بهره‌وری فیزیکی آب (CPD)، شاخص ارزش ناخالص یا درآمد به ازای هر واحد حجم آب (BDP) و شاخص ارزش خالص به ازای هر واحد حجم آب (NBPD) برای اراضی تحت کشت مرکبات و شالیزاری در غرب و مرکز استان مازندران که به‌صورت نوین (آبیاری قطره‌ای و کم‌فشار) آبیاری می‌شوند، محاسبه شد. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر بر اساس برداشت‌های میدانی و شامل برآورد عملکرد، میزان آب مصرفی، هزینه‌های خالص و ناخالص می‌باشد. منطقه مورد مطالعه واقع در استان مازندران، به چهار دشت شامل رامسر - چالوس، نور - نوشهر، آمل - بابل و قائم‌شهر - جویبار تقسیم شد. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین بهره‌وری اقتصادی و فیزیکی در اراضی تحت کشت مرکبات و شالیزاری به‌ترتیب برای شاخص CPD، 8/5 و 76/0 کیلوگرم بر مترمکعب در هر هکتار، برای شاخص BPD، 261 و 175 هزار ریال بر مترمکعب در هر هکتار برای شاخص NBPD، 209 و 127 هزار ریال بر مترمکعب در هر هکتار می‌باشد. لذا اراضی تحت کشت مرکبات و شالیزاری ناحیه نور - نوشهر و رامسر - چالوس بهترین عملکرد را ازنظر بهره‌وری اقتصاد شاخص NBPD و ناحیه نور- نوشهر و آمل- بابل بهترین عملکرد را ازنظر شاخص CPD داشته‌اند. . همچنین، ایجاد زیرساخت‌های لازم جهت تعویض ماشین‌آلات ازکارافتاده و سیاست‌های تشویقی و تنبیهی نیز می‎تواند راهکار مؤثری برای افزایش بهره‌وری آب باشد. %U https://idj.iaid.ir/article_152485_33f60f972e52d85adf0294bf97a4ffbe.pdf