TY - JOUR ID - 122330 TI - بررسی تاثیر دقت‌های مکانی و زمانی در ارزیابی ردپای آب بر شاخص کمبود آب آبی در ایران JO - نشریه آبیاری و زهکشی ایران JA - IDJ LA - fa SN - 2008-7942 AU - کاراندیش, فاطمه AD - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه زابل، زابل، ایران Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 14 IS - 5 SP - 1628 EP - 1638 KW - ایران KW - ردپای آب آبی ناپایدار KW - طبقه‌بندی وضعیت کم‌آبی KW - موجودیت آب آبی KW - نیازهای محیط زیستی DO - N2 - ایران، از جمله نواحیِ واقع شده در نواحی خشک و نیمه‌خشک جهان است که از کمبود آب آبی رنج می‌برد. به این ترتیب، توسعه‌ی پایدار ایران، مستلزم تصحیح الگوی مصرف منابع آب آبی بوده و از سویی دیگر، هرگونه برنامه‌ریزی در زمینه‌ی مدیریت مصرف منابع آب، نیازمند شناخت صحیحِ وضعیتِ کم‌آبی در نواحی مختلف کشور می‌باشد. در این پژوهش، برای نخستین بار، وضعیت کم‌آبی بر اساس شاخص کمبود آب آبی (BWS) تحت دقت‌های زمانیِ مختلف، شامل مقیاس‌های سالانه و ماهانه، و دقت‌های مکانی مختلف، شامل مقیاس‌های کشوری، نواحیِ اقلیمی و استانی بررسی شد. بدین منظور، بر اساسِ ارزیابی‌ جامع ردپای آب، ابتدا مجموع آب آبیِ مصرفی در مقیاس روزانه در استان‌های مختلف کشور و در حدفاصل سال‌های 2015-2005 بدست آمد و سپس، با تقسیمِ آن بر موجودیت آب آبی، مقدار شاخص BWS محاسبه شد. مقادیر BWS<1، نشان‌دهنده‌ی فقدان کم‌آبی، و مقادیر 1≤BWS<1.5، 1.5≤BWS<2، و BWS>2، به ترتیب نشان‌دهنده‌ی کم‌آبی اندک، متوسط، و شدید می‌باشد. هرگونه مکان یا زمانی با BWS>1، نقطه‌ی بحرانی نامیده می‌شود. بر اساس تحلیل‌های سالانه برای کل کشور، 46 درصد از مجموع آب آبی مصرفی در بخش کشاورزی ناپایدار بوده و در ازای تعدی به نیازهای محیط‌زیستی مصرف شده است؛ در این حالت، شاخص BWS برابر با 9/1 بوده و کل کشور در شرایط کمبود آب متوسط قرار دارد. با این وجود، بر اساس تحلیل سالانه در مقیاس‌های مکانی ریزتر، ناحیه‌ی اقلیمی مرطوب و 7 استان کشور فاقد کم‌آبی هستند. در تحلیل‌های ماهانه نیز، تحت تمامیِ مقیاس‌های مکانی، نقاط غیربحرانی وجود خواهد داشت. بر اساس یافته‌های این پژوهش، تغییر دقت بررسی‌های BWS، علاوه بر تغییر تعداد نقاط بحرانی بین یک تا 37 مورد، وضعیت کیفی کم‌آبی در این نقاط را نیز تغییر خواهد داد. به این ترتیب، شناسایی صحیحِ نقاط بحرانی واقعی، که در آن‌ها نیازهای محیط‌زیستی به دلیل مصارف ناپایدار آب آبی تامین نشده است، نیازمند تحلیل در ریزترین مقیاس زمانی و مکانی ممکن خواهد بود. UR - https://idj.iaid.ir/article_122330.html L1 - https://idj.iaid.ir/article_122330_86b73d87a893c9dc9de4dcdaff41a2d0.pdf ER -