TY - JOUR ID - 55010 TI - تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی دشت فریمان- تربت‌جام با رویکرد مدیریتی در سطح مزرعه JO - نشریه آبیاری و زهکشی ایران JA - IDJ LA - fa SN - 2008-7942 AU - موذن زاده, روزبه AU - علیزاده, امین AD - استادیار گروه مهندسی آب و خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهرود، شاهرود، ایران AD - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران Y1 - 2015 PY - 2015 VL - 9 IS - 3 SP - 407 EP - 417 KW - الگوی کشت KW - راندمان آبیاری KW - کسری مخزن KW - مدل مدیریتی DO - N2 - کشاورزی به عنوان یکی از محورهای اساسی توسعه نقش مهمی در پیشرفت اقتصادی کشورها دارد. برای دستیابی به توسعه کشاورزی، ایجاد تحول و نوسازی در آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. پراکنش نامناسب مکانی و زمانی بارندگی، سیاست­های ناصحیح مدیریتی در رابطه با استفاده از رواناب سطحی و برداشت بی­رویه منابع آب زیرزمینی، اکثر دشت­های کشورمان را از نقطه نظر تراز آب زیرزمینی در وضعیت بحرانی و خطر قرار داده است. در این تحقیق تأثیر رویکردهای مدیریتی در سطح مزرعه شامل اصلاح الگوی کشت و ارتقاء راندمان آبیاری از حدود 37 درصد به حدود 55 درصد در قالب یک مدل مدیریتی بر روی تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی دشت فریمان- تربت­جام به مساحت 6355 کیلومتر مربع مورد بررسی قرار گرفت. این مدل مدیریتی در قالب سه سناریو و به­صورت برنامه­ریزی خطی در محیطMATLAB کدنویسی و اجرا گردید. نتایج نشان داد که اگرچه اعمال هر کدام از این راهکارهای مدیریتی به تنهایی روند افت تراز آب زیرزمینی در این دشت را متوقف ساخته، با این حال کسری مخزن که در حدود 215 میلیون متر مکعب بوده به­طور کامل برطرف نخواهد شد. هم­چنین نتایج نشان داد که افزایش راندمان و اصلاح الگوی کشت به ترتیب در حدود 200 و 88 میلیون مترمکعب به جبران کسری مخزن دشت کمک خواهند نمود. این در حالی است که اعمال همزمان این راهکارها نه تنها کسری مخزن را به­طور کامل و در پایان دوره ده ساله مدیریتی جبران خواهد نمود، بلکه باعث ذخیره آب در حدود 45 میلیون متر مکعب در این دشت نیز خواهد شد. اگرچه این مدل نتایج مناسبی بر روی مدیریت منابع آب به همراه دارد، با این حال لازم است که در تحقیقی جداگانه تأثیرات آن بر روی وضعیت اشتغال و سود کشاورزان نیز مورد بررسی قرار گیرد. UR - https://idj.iaid.ir/article_55010.html L1 - https://idj.iaid.ir/article_55010_1a851f8739b03b106bb9245e61afd190.pdf ER -