تعیین و ارزیابی ردّپای آب‌های سبز، آبی و خاکستری در تجارت بین المللی محصولات کشاورزی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری،گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد،دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 استادیار،گروه اقتصاد کشاورزی،دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان،زاهدان، ایران

3 دانشیار،گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد،دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

اقلیم ایران خشک و نیمه‌خشک است و در معرض خشکسالی و بحران آب قرار دارد. برای کاهش بحران آب، تجارت بین‌المللی محصولات کشاورزی می‌تواند نقش بسزایی در توزیع مجدد منابع آب داشته باشد زیرا کالاهای مورد معامله حاوی مقدار زیادی آب مجازی هستند. از این رو، این تحقیق به مطالعه جامع از ردپای آب و تجارت آب مجازی ایران با استفاده از سه آب خاص به نام‌های آب سبز، آب آبی و آب خاکستری متمرکز است. با استفاده از مفهوم آب مجازی که‌توسط آلن (1994) معرفی و توسط هوکسترا و هانگ (2003) بسط داده شد، تجارت آب مجازی برای تمام محصولات زراعی ایران طی سال‌های 2016-2018 تخمین زده‌‌شد. نتایج نشان می‌دهد میانگین صادرات آب مجازی ایران 6.232 میلیارد متر‌مکعب در سال و واردات آب مجازی 18.838 میلیارد متر‌مکعب در سال است و به‌طور کلی ایران در این مدت وارد‌کننده خالص آب مجازی است. واردات آب مجازی به ایران عمدتا از طریق آب سبز صورت می‌گیرد و سهم آب سبز از کل واردات آب مجازی ایران 75.21 درصد است. سهم آب خاکستری از کل واردات آب مجازی 12 درصد و از کل صادرات آب مجازی نیز 8 درصد می‌باشد. بزرگترین صادرات آب مجازی ایران آب آبی است و 65.36 درصد از کل صادرات آب مجازی ایران را شکل می‌دهد. ایران اغلب آب مجازی سبز را از کشور‌های هند، روسیه، برزیل، انگلستان، سوییس، سنگاپور و پاکستان وارد می‌کند و به کشور‌های عراق، امارات، ویتنام، پاکستان، هند، هنگ‌کنگ، روسیه، آب مجازی آبی صادر می‌کند. 94 درصد از صادرات آب مجازی ایران مربوط به میوه، آجیل و سبزیجات است که عمدتا از طریق پسته، خرما، سیب، فلفل و گوجه‌فرنگی انجام می‌شود. همچنین 81 درصد از کل واردات آب مجازی ایران از نوع غلات است. در آخر مشخص شد فاصله‌ی مکانی و داشتن مرز مشترک زمینی و دریایی تاثیر مثبت بر تجارت آب مجازی ایران داشت و بیشترین واردات و صادرات آب مجازی با کشورهایی بود که دارای مرز مشترک با ایران بودند. همچنین واردات آب مجازی از طریق واردات محصولات کشاورزی می‌تواند باعث ذیره آب در سطح ملی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination and Assessment of Green, Blue and Gray Water Footprints in the International Trade of Agricultural Products of Iran

نویسندگان [English]

  • Hekmatnia Hekmatnia 1
  • seyed mehdi hosseini 2
  • mehdi safdari 3
1 Phd candidate,Department of Agricultural Economics, Faculty of Economics, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
2 Assistant Professor,Department of Agricultural Economics, Faculty of Economics, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
3 Associate Professor,Department of Agricultural Economics, Faculty of Economics, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

Iran’s climate is arid and semi-arid and subject to droughts and water crises In order to alleviate water crises, international trade of Agricultural Products can play a significant role in redistributing water resources because the traded goods contain a large amount of virtual water. Therefore, this research focuses on a comprehensive study of Iran’s water footprint and virtual water trade using three specific water named Green water, Blue water and Grey water. Using the concept of virtual water introduced by Allan 1994 and developed by Hoekstra and Hung (2002), we estimated virtual water trade for all crops of Iran during 2016-2018. The results show that Average virtual water export of Iran is 6.232 billion m3/year and virtual water import is 18.838 billion m3/year and in general, Iran is a net importer of virtual water during this time period. Virtual water import to Iran are mainly through green water and green water contribute to 75.21% of total virtual water import. The blue water is the largest of Iran’s virtual water exporter and contribute to 65.36 % of total virtual water export. Iran mainly imports green virtual water from the India, Russia, Brazil, England, Switzerland, Singapore and Pakistan and mainly exports blue virtual water to the Iraq, UAE, Vietnam, Pakistan, India, Hong Kong, Russia. The 94 % of virtual water exported by Iran is linked to Fruits and Nuts. Which are mainly through Pistachio, dates, apples, peppers and tomatoes. Also, 81% of Iran’s virtual water imports are from cereals. Finally, it was found that spatial distance and having a common land-sea border had a positive impact on Iran's virtual water trade and most of the virtual water imports and exports were with countries that had a common border with Iran. Also, importing virtual water through importing agricultural products can save water at national level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtual water
  • Water Embedded
  • Green water
  • Blue water
  • Gray water

مراجع

امیدی، ط. باقری، ع. حیدری، ن. (1398). 'تحلیل ردّپای آب تولید، صادرات و واردات شکر در ایران برای دوره 1393-1384', تحقیقات منابع آب ایران,  (3)15.
رسولی، سمانه. (1395). آب مجازی چیست؟ علوم زمین و معدن،شماره 128.
سلطانی، غلامرضا ( 1393 ). نقش تجارت آب مجازی در اصلاح سیاستهای مدیریت و برنامه‌های تخصیص آب و تدوین طرح‌های توسعه آب در سطح ملی و محلی. فصل نامه مدیریت منابع آب، سال سوم،. شماره 2.
صالح نیا، ن. باستانی, م. (1396). بررسی راهبرد تجارت آب مجازی محصولات زراعی و باغی در ایران. نشریه آبیاری و زهکشی ایران, 762-750، (5)11.
علیقلی نیا، ت. رضایی، ح. بهمنش، ج. منتظری، م. (1396). مطالعه شاخص ردپای آب برای محصولات غالب مورد کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و ارتباط آن با مدیریت آبیاری', دانش آب و خاک، 48-37، (4)27.
قدوسی، حامد و داوری، حامد. ( 1395 ). تحلیل انتقادی آب مجازی از منظر سیاست گزاری. آب و توسعه پایدار، 3 (1)، 58-47.
کیانی، غ. (1397) بررسی وضعیت تجارت داخلی و بین‌المللی آب مجازی در ایران. مجله علوم آب و خاک. ۲۲ (۱) :۱۱۵-۱۲۵.
 
 
Ababaei, B., and Etedali, H. R. (2014). Estimation of water footprint components of Iran’s wheat production: Comparison of global and national scale estimates. Environmental processes, 1(3), 193-205.
Allan, J. A. (1997). 'Virtual water': a long term solution for water short Middle Eastern economies? (pp. 24-29). London: School of Oriental and African Studies, University of London.
Allan, J. A. (1998). Virtual water: a strategic resource. Ground water, 36(4), 545-547.
Allan, J. A., & Allan, T. (2002). The Middle East water question: Hydropolitics and the global economy (Vol. 2). Ib Tauris.
Allen, R. G., Smith, M., Perrier, A., & Pereira, L. S. (1994). An update for the definition of reference evapotranspiration. ICID bulletin, 43(2), 1-34.
Antonelli, M., Tamea, S., & Yang, H. (2017). Intra-EU agricultural trade, virtual water flows and policy implications. Science of the Total Environment, 587, 439-448.
Brindha, K. (2017). International virtual water flows from agricultural and livestock products of India. Journal of Cleaner Production, 161, 922-930.
Chapagain, A. K., Hoekstra, A. Y., & Savenije, H. H. G. (2006). Water saving through international trade of agricultural products. Hydrology and Earth System Sciences Discussions, 10(3), 455-468.
Dalin, C., & Konar, M. (2018). Virtual Water Trade Among World Countries Associated With Food Trade.
Dong, H., Geng, Y., Sarkis, J., Fujita, T., Okadera, T., & Xue, B. (2013). Regional water footprint evaluation in China: a case of Liaoning. Science of the Total Environment, 442, 215-224.
Ercin, A. E., & Hoekstra, A. Y. (2014). Water footprint scenarios for 2050: A global analysis. Environment international, 64, 71-82.
Faramarzi, M., H. X. Yang, J. Mousavi, R. Schulin, C. R. Binder, K. C. J. H. Abbaspour and E. S. Sciences (2010). "Analysis of intra-country virtual water trade strategy to alleviate water scarcity in Iran."  14(8): 1417-1433.
Fracasso, A., M. Sartori and S. Schiavo (2016). "Determinants of virtual water flows in the Mediterranean." Sci Total Environ 543(Pt B): 1054-1062.
Ghalhari, G. F. and F. J. A. R. G. S. Bayranvand (2015). "Estimating of sesame crop water requirement in Sabzevar climate."  6(21): 1-3.
Hekmatnia, M., S. M Hosseini, M. J. J. o. H. Safdari and Environment (2018). "Application of Fuzzy Logic in Calculation of Urban Water Tariff in Iran."  2(4): 33-43.
Hekmatnia, M., hosseini, S., safdari, M. (2020). Water Use Assessment of Date in Sistan and Balouchestan Province Based on the Concept of Virtual Water. Iranian Journal of Soil and Water Research, 51(2), 513-524. doi: 10.22059/ijswr.2019.289422.668322
Hoekstra, A. (2010). The relation between international trade and freshwater scarcity (No. ERSD-2010-05). WTO Staff Working Paper.
Hoekstra, A. Y. (2003). Virtual water trade: proceedings of the international expert meeting on virtual water trade, Delft, The Netherlands, 12-13 December 2002, Value of Water Research Report Series No. 12.
Hoekstra, A. Y., & Chapagain, A. K. (2011). Globalization of water: Sharing the planet's freshwater resources. John Wiley & Sons.
Hoekstra, A. Y., & Mekonnen, M. M. (2012). The water footprint of humanity, P. Natl. Acad. Sci., 109, 3232–3237.
Hoekstra, A. Y., Chapagain, A. K., Mekonnen, M. M., & Aldaya, M. M. (2011). The water footprint assessment manual: Setting the global standard. Routledge.
Ministry of Jahad agriculture statistical yearbook (2018), statistic and information technology office, from https://www.maj.ir/
Mubako, S. T., & Lant, C. L. (2013). Agricultural virtual water trade and water footprint of US states. Annals of the Association of American Geographers, 103(2), 385-396.
Raskin, P., P. Gleick, P. Kirshen, G. Pontius and K. Strzepek (1997). Water futures: assessment of long-range patterns and problems. Comprehensive assessment of the freshwater resources of the world, SEI.
Rodriguez, C. I., V. R. de Galarreta and E. E. J. J. o. C. P. Kruse (2015). "Analysis of water footprint of potato production in the pampean region of Argentina."  90: 91-96.
Rogers, P. P., & Lydon, P. (1994). Water in the Arab world: perspectives and prognoses. In Conference on Water in the Arab World, Harvard University (USA), 1993. Division of Applied Sciences, Harvard Univ.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 80
خرداد و تیر 1399
صفحه 446-463

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار