ارزیابی حجم آب کاربردی و بهره وری آب در کانون های اصلی تولید پسته کشور (استان های کرمان، خراسان رضوی، یزد و سمنان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارپژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

2 استادیار پژوهشی مرکز ملی تحقیقات شوری، سا مان تحقیقات آمو زش و ترویج کشاور ی، یزد، ایران

3 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان

4 مربی پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج

5 مربی پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی

6 استاد موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

7 استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

تولید پسته در ایران سابقه‌ طولانی‌ دارد. اهمیت کشت پسته از یک طرف و کمبود آب در کشور از طرف دیگر، ضرورت ارتقاء بهره‌وری آب برای این محصول با ارزش را آشکارتر ساخته است. از این‌رو، این پژوهش با هدف اندازه‌گیری میدانی حجم آب کاربردی پسته در شرایط زارعین، مقایسه آن با نیاز آبی و سند ملی آب و نیز تعیین بهره‌وری آب پسته در استان‌های خراسان رضوی، سمنان، کرمان و یزد از مهرماه 1395 به مدت یک سال انجام شد. در چهار استان عمده تولید پسته، 88 باغ انتخاب و در آن‌ها حجم آب کاربردی، بهره‌وری آب، عملکرد و برخی پارامترهای دیگر اندازه‌گیری شد. در این پژوهش، از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت عملکرد، حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب در تولید پسته، استفاده شد. نتایج پژوهش نشانگر تفاوت معنی‌دار حجم آب کاربردی و شاخص‏ بهره‌وری آب در تولید پسته در استان‌های منتخب بود، اما عملکردها به هم نزدیک بوده و تفاوت معنی‌داری بین آن‌ها مشاهده نشد. میانگین عملکرد، حجم آب کاربردی، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‏وری آب با احتساب بارش مؤثر به‌ترتیب 1764 کیلوگرم در هکتار، 8057 مترمکعب در هکتار و 26/0 و 24/0 کیلوگرم بر مترمکعب به‌دست آمد. نتایج نشان داد که حجم آب کاربردی تقریباً در تمام باغ‌های پسته کشور کمتر از نیاز خالص آبیاری است. همچنین متوسط عملکرد پسته‌ی کشور در مقایسه با سایر کشورها حدود 50 درصد کمتر است. از مهم‌ترین علل پایین بودن عملکرد، کم‌آبیاری اجباری، مدیریت ضعیف باغ‌ها، خرده مالکی و ارقام و پایه‌های نامناسب پسته در کشور است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Irrigation Water Application and Productivity of Pistachio in the main Producer Regions of Iran (Kerman, Khorasan Razavi, Yazd and Semnan provinces)

نویسندگان [English]

  • syeed hassan mousavifazl 1
  • Mohammad Hassan Rahimian 2
  • nader Koohi 3
  • Hamid Riahi 4
  • Majid keramati 5
  • Fariborz Abbasi 6
  • JAVAD BAGHANI 7
1 Research Assistant, Agricultural Engineering Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Semnan Province (Shahrood), AREEO, Shahrood, Iran.
2 Research Assistant, National Salinity Research Center, AREEO, Yazd, Iran
3 Agricultural Engineering Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Kerman province)
4 Agricultural Engineering Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Kerman province)
5 Agricultural Engineering Research Department, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Khorasan Razavi province,
6 Agricultural Engineering Research Institute, AERI
7 Research Assistant, Agricultural Engineering Research Institute. AREEO, karaj, Iran.
چکیده [English]

Pistachio production in Iran has a long history. Iran's pistachio quality is unique among the world's producing countries. Increasing water productivity for this strategic product is essential. The water consumed for pistachio in Iran has not been determined. In some parts of the country, researches have been carried out and quantities for pistachio irrigation water application are reported. In order to measure irrigation water application of pistachio under farmers conditions and compare it with water requirement and the national document, this research was conducted from October 2016 for one growing season in some gardens of Khorasan Razavi, Semnan, Kerman and Yazd provinces. In these provinces, 88 gardens were selected and in each of them, irrigation water application (without intervention in their irrigation program), yield, water productivity, and some other parameters were determined. The results showed that water consumption and water productivity in the studied provinces were significantly different. The yields of the gardens of the four provinces were close to each other. The average yield of pistachio, irrigation water application and water productivity were 1764 kg/ha, 8057 m3/ha and 0.26 kg/m3, respectively. The results showed that the amount of water application in all pistachio gardens were less than the nete irrigation water requirement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water productivity
  • irrigation requirement
  • application efficiency

مراجع

ابطحی، ع. کریمیان، ن. 1373. واکنش نهال­های دو واریته پسته در رابطه با مقادیر و انواع مختلف شوری خاک در شرایط گل­خانه. کنگره علوم خاک ایران. ص 149-148.
بی­نام. 1395. آﻣﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻛﺸﺎورزی (محصولات باغی) سال زراعی 1394. وزارت ﺟﻬﺎدﻛﺸﺎورزی، ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی و اﻗﺘﺼﺎدی،  ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت.
بی­نام. 1396. آﻣﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻛﺸﺎورزی (محصولات باغی) سال زراعی 1395. وزارت ﺟﻬﺎدﻛﺸﺎورزی، ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی و اﻗﺘﺼﺎدی،  ﻣﺮﻛﺰ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت.
پاکروان، م. مهرابی بشرآبادی، ح. گیلانپور، ا. و اسماعیلی، ف. 1390. بررسی وضعیت صادراتی پسته ایران با رویکرد مزیت نسبی و نقشه ریزی تجاری. اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نوزدهم، شماره 76 .
حسینی­فرد، س. ج. بصیرت، م. صداقتی، ن. و اخیانی، ا. 1396. دستورالعمل فنی مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهی درختان پسته. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. پژوهشکده پسته کشور.
رحیمیان، م.ح.1392. استفاده از الگوریتم توازن انرژی سطحی زمین (SEBAL) برای تخمین تبخیر و تعرق پسته. پایان نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهرکرد.
سیدی، م. اسماعیل­پور، ع. 1385. سال­آوری در پسته و عوامل موثر در آن. موسسه تحقیقات پسته کشور. مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی.
عباسی، ف.، ن. عباسی، ع.ر. توکلی، 1396. بهره­وری آب در بخش کشاورزی؛ چالش­ها و چشم­اندازها. نشریه آب و توسعه پایدار، جلد4، شماره 1، ص. 144-141.
عبداللهی عزت آبادی، م. 1387. نقش سیاست­گذاری ناهماهنگ در توسعه ناپایدار کشت پسته با تأکید بر منابع آبی. مجله اقتصادکشاورزی و توسعه، 16 (63): 137-117.
عبداللهی عزت آبادی، م. محمدی محمد آبادی، ا. صداقت، ر. سعیدی، م. نیکویی، ر. عسگری حسن آبادی، س. میرزایی، غ. 1393. بررسی نسبت بهینه اقتصادی آب به زمین در مناطق پسته­کاری شهرستان­های انار و رفسنجان. گزارش نهایی موسسه تحقیقات پسته کشور. 42 ص.
علیزاده، ا. 1385. طراحی سیستم­های آبیاری تحت­فشار. جلد دوم. انتشارات دانشگاه امام رضا (ع).
کوهی چله، ن. 1394. ارزیابی سیستم­های زیرسطحی در باغ­های پسته استان کرمان (منطقه سیرجان). گزارش پژوهشی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان. 91 صفحه.
لایی، ق. 1397. چالش­های مدیریت باغ­های پسته در ایران. سومینهمایش ملی علوم زیستی. اسفند ماه 97. دامغان.
محمدی محمدآبادی، ا. حسینی­فرد، س. ج. و صداقتی، ن. 1387. اثرات تغییر سیستم آبیاری از روش سنتی‌ (غرقابی) به زیرسطحی بر درختان بارور پسته در کرمان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 12 (43): 45-29.
موذن­پور کرمانی، م. محمدی محمد آبادی، ا. بادیه نشین، ع. و نوری، ح. 1396. اندازه­گیری تبخیر و تعرق و ضریب گیاهی پسته در منطقه رفسنجان. نشریه هواشناسی کشاورزی. جلد 5. شماره 2. ص 55-47.
موذن­پور کرمانی، م. 1374. بررسی میزان مقاومت درختان پسته به خشکی و تعیین مناسب­ترین دور و عمق آبیاری. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات پسته رفسنجان.
میرزایی خلیل آبادی، ح. م و چیذری، ا.  ح. 1383 . تعیین کارائی فنی و مقدار بهینه آب در تولید پسته (مطالعه موردی شهرستان رفسنجان). پژوهش و سازندگی. شماره 62، بهار 83. ص 49-43.
نظری، ع. 1392. پسته.  ماهنامه داخلی انجمن پسته ایران، سال پنجم، شماره 89.
یزدان­پناه، ا. و جعفری طاهری، س. 1383. رقابت­پذیری محصولات کشاورزی ایران در بازارهای جهانی (مطالعه موردی پسته). مجله علمی ترویجی بررسی­های بازرگانی. مرداد و شهریور ماه، شماره 7.
Doorenbos, J. and Pruitt, W.O. 1977. Guidelines for predicting crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper 24, FAO, Rome, 144 pp.
Ferguson L, R. H. Beede, M .W. Freeman, D. R. Haviland, B. A. Holtz and Kallsen, C. E. (2005). Pistachio production manual. Fruit and Nut Research and Information Center, University of California, Davis, USA.
Goldhamer, D.A. 2005. Tree water requirements and regulated deficit irrigation. Pistachio Production Manual. 4th Ed. Ferguson L. University of California, Davis.
Kanber, R. A., Yazar, S. and H.K. ksal. 1993. Irrigation response of pistachio (Pistachio vera L.) Irrig. Sci. 14: 7-14.
Sanden, B. 2016. Water Use of Pistachio and Salinity Effects, Crop Water Stress. Proceedings of Conference of CSU Fresno Center for Irrigation Technology, Fresno,USA. PP. 242- 243.
Sarmad, Z., A. Bazargan, and E. Hejazi, 2001. Research Methods in Behavioral Sciences. Agah Publishing, Tehran, 405 pp.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 14، شماره 6 - شماره پیاپی 84
بهمن و اسفند 1399
صفحه 2244-2256

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار