ارزیابی هیدرولیکی انعطاف‌پذیری در بهره‌برداری با روش تحویل برحسب درخواست در شبکه‌های آبیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی و مدیریت آب-دانشکده کشاورزی- دانشگاه تربیت مدرس-تهران-ایران

2 استاد گروه مهندسی و مدیریت آب دانشگاه تربیت مدرس

3 گروه مهندسی و مدیریت آب دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

محققین شبکه‌های آبیاری لزوم تغییر روش‌های تحویل و توزیع آب را به روش‌های انعطاف‌پذیر مطرح کرده‌اند. درروش برحسب درخواست تعدد و تنوع زمانی و مکانی درخواست‌ها، برنامه‌ریزی توزیع و تحویل آب را مشکل، و اجرای آن را پیچیده میکند. یکی از چالش‌ها در این شرایط، تشدید رفتار جریان غیر ماندگار است. ناپایدار بودن جریان، موجب تحویل آب به آبگیرها، با مازاد یا کمبود احتمالی می‌شود که برخلاف تصور اولیه باعث ضعف عملکرد می‌شود. بنابراین لازم است عملکرد هیدرولیکی روش‌های برحسب درخواست قبل از توصیه آن‌ها ارزیابی شود. در این تحقیق با توجه به طبقه‌بندی روش‌های برحسب درخواست سه گزینه اصلی تعریف گردید. برای ارزیابی درست گزینه‌‌ها، حجم آب تحویلی به هر یک از آبگیرها در تمامی نوبت‌های تحویل یکسان در نظر گرفته شد. برای این منظور در هر یک از گزینه‌ها از میان سه عامل دبی، مدت تحویل و دور آبیاری، دو عامل متغیر در نظر گرفته شد. با در نظر گرفتن گزینه‌های افزایش و کاهش درخواست، جمعاً چهارده سناریو تعریف شد. سناریوها در کانال عقیلی شرقی واقع در شبکه گتوند در استان خوزستان با استفاده از مدل ICSS شبیه‌سازی شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد اگرچه با افزایش انعطاف‌پذیری، ناپایداری جریان نیز افزایش می‌یابد، اما در صورت اجرای درست عملیات تنظیم سازه‌ها، عملکرد هیدرولیکی کانال در گزینه‌های مختلف، تفاوت چندانی ندارند و بیشترین مازاد یا کمبود تحویل آب به آبگیرها در بین سناریوها در حدود سه درصد حجم کل آب درخواستی بوده است. کمترین میزان شاخص‌های کفایت و راندمان به ترتیب برابر است با: 970/0و 968/0 و بیشترین مقدار شاخص‌های عدالت و پایداری به ترتیب 082/0 و 056/0 به دست آمد که همگی به مقدار ایده آل خود بسیار نزدیک است. بنابراین صرف‌نظر از رفتار هیدرولیکی جریان، با تعیین و اجرای صحیح عملیات بهره‌برداری، سطوح مختلف انعطاف‌پذیری برای انواع روش‌های برحسب درخواست، قابل‌دسترس خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Operational Flexibility for on Request Delivery Method from Hydraulics Point of view in Irrigation Networks

نویسندگان [English]

  • Golbarg Hadiseraji 1
  • Mohammad Javad Monem 2
  • Hajar Savari 3
1 M. Sc. graduate, Department of Water Engineering and Management Tarbiat modares university
2 Professor, Department of Water Engineering and Management, Tarbiat Modares University
3 Ph. D Graduate, Department of Water Engineering and Management, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Irrigation Researchers has recommended to change water delivery methods from rotational to on-request methods to enhance flexibility. The diversity of requests in the on-request method makes it difficult to plan and implement the water distribution. The intensified unsteady flow is a challenge concerning the hydraulic performance and flexibility of canals. Flow instability may be associated with excess or deficiency of water delivery, leading to poor performance contrary to the initial intention. Thus, the hydraulic performance of various on-request methods needs to be assessed before recommending them. In this research, based on classification of on-request methods three options are defined. To facilitate the evaluation of different options identical volume of water delivered to the turnouts during the irrigation cycle in all delivery rotations. To this end, out of the three delivery factors of flow rate, duration, and frequency, two factors are considered to be variable. An overall of 14 scenarios was defined by separating the conditions for increasing and decreasing demands. The scenarios were simulated and evaluated in the East Aghili canal using ICSS model. The results show that, even though with increasing the flexibility, unsteady flow behavior is increased, however, if the structures are adjusted accurately, the hydraulic performance of the canal would not be much different. The maximum deviation of water delivery to turnouts among scenarios is about 3% by volume. The lowest values of Adequacy and Efficiency indexes of water delivery are equal to: 0.970 and 0.968, respectively, and the highest values of Equity and Dependability indexes are 0.082 and 0.056, respectively, which shows that all of them are very close to their ideal values. Hence, regardless of the hydraulic behavior of the flow, different levels of flexibility can be achieved for a variety of on-request methods by correctly determining and performing the operation instructions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flexibility
  • Hydrodynamic model
  • Irrigation networks
  • On request method
ابراهیمیان، ف.، منعم، م. ج. و دلاور، م. 1397. بررسی تأثیر مدیریت توزیع و تحویل در شرایط کمبود آب بر میزان شاخص بهره‌وری آب با استفاده از مدل‌های هیدرودینامیک و شبیه‌ساز تولید محصول. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 1 (13): 152-145.
ساوری، ه. و منعم، م. ج. 1400. تحلیل و دسته‌بندی روش‌های تحویل و توزیع آب برحسب درخواست در شبکه‌های آبیاری. مجله مدیریت آب و آبیاری. 11 (2): 158-145.
قدوسی، ح.، منعم، م.ج. و عمادی، ع. 1388. استفاده از مدل­های هیدرودینامیک در تعیین عملکرد کانال­های آبیاری در شرایط ایجاد جریان­های غیر ماندگار متغیر تدریجی. همایش ملی علوم آب، خاک، گیاه و مکانیزاسیون کشاورزی‌، 11 و 12 اسفند، دانشگاه آزاد اسلامی (دزفول).
نقایی، ر. و منعم، م. ج. 1396. تعیین ظرفیت کانال­های آبیاری برای روش تحویل برحسب درخواست با استفاده از مدل کلمان-مطالعه موردی (شبکه عقیلی شرقی). شانزدهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، 15-16 شهریور، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل.
یلتقیان خیابانی، م.، هاشمی شاهدانی، س.، بنی حبیب، م. ا. و حسنی، ی. 1398. ارزیابی عملکرد سامانه‌های کنترل خودکار در بهبود عدالت توزیع آب در کانال اصلی آبیاری متاثر از نوسانات ورودی. مجله تحقیقات مهندسی سازه­های آبیاری و زهکشی. 20 (74): 92-75.
Clemmens, A. J., Kacerek, T. F., Grawitz, B. and Schuurmans, W. 1998. Test cases for canal control algorithms. J. Irrig. Drain. Eng. 124: 23-30.
Khaeez, S. and Hashemi, S.M. 2021. Non-structural modification of agricultural water distribution systems in large-scale irrigation districts‎. Computers and Electronics in Agriculture. 184: 106102 (1-13).
Molden, D. J. and Gates, T. K. 1990. Performance measures for evaluation of irrigation water delivery systems. J. Irrig. Drain. Eng. 116 (6): 804-823.
Monserrat, J., Naghaee, R.,  Cots, L. and Monem, M. J. 2021. Application of Clément’s First Formula to an Arranged-Schedule Secondary Canal. Journal of Irrigation and Drainage Engineering. ASCE. 147 (2): 06020016-1-7.
Montazar, A. A. and Pashazadeh, N. 2010. Performance Assessment of West Main Canal of Dez in the Different Water Operational Scenarios Using CanalMan Model. Journal of Water and Soil. 25: 125-139
Naghaei, R. and Monem, M. J. 2019. Sensitivity Analysis of Irrigation Canal Capacity With Respect to Farmers' Degree of Freedom Using First Clemment's model (Case Study: East Aghili Canal). 3rd world Irrigation Forum. 1-7 September, Bali, Indonesia.
Savari, H., Monem, M. J. and Shahverdi, K. 2016. Comparing‎ the‎ Performance‎ of‎ FSL‎ and Traditional Operation Methods for On-Request Water Delivery in the Aghili Network, Iran‎. ‎Journal of Irrigation and Drainage Engineering. 142(11): 04016055 (1-8).