بررسی مزیت در تولید محصولات باغی و زراعی استان مازندران: رهیافتی کاربردی مبتنی بر نمایه های مزیت نسبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی ساری

2 گروه مهندسی آب دانشگاه ساری

3 گروه مهندسی آب/ دانشکده مهندسی زراعی/ دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

4 گروه مهندسی اب ساری

5 گروه مهندسی آب ساری

چکیده

دستیابی به امنیت غذایی پایدار به دلیل تغییرات آب و هوایی و نیاز روزافزون به مواد غذایی‌، مستلزم شناخت ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در منطقه است. توجه به توسعه سطح زیر کشت و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی گامی موثر در جهت تحقق اهداف خودکفایی تولید می-باشد. در این راستا، مطالعه حاضر به بررسی مزیت تولید محصولات باغی و زراعی استان مازندران در سال زراعی 1396 می‌پردازد. برای رسیدن به این هدف از سه نمایه RCA، RSCAو 2 استفاده شد. نتایج نشان داد از میان محصولات باغی، تمشک در گروه ریزدانه‌گان با RCA معادل 82/17 و RSCA معادل 89/0 در شهرستان‌های رامسر و تنکابن از بالاترین مزیت در تولید برخوردار است. همچنین از میان محصولات زراعی، کنجد در گروه محصولات صنعتی با RCA معادل 71/24 و RSCA معادل 92/0 در شهرستان فریدونکنار از بالاترین مزیت در تولید برخوردار است. با این حال، نتایج به دست آمده از نمایه 2 برای تمشک معادل 46/12 در شهرستان‌های رامسر و تنکابن؛برای کنجدمعادل 67/13در شهرستان فریدونکنارنشان داد علیرغم دارا بودن مزیت در تولید این دو محصول توان رقابتی پایینی نسبت به متوسط تولید استان دارند. همچنین، نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان داد که استان مازندران از نظر مزیت در عملکرد، ضعیف بوده و مزیت در تولید، بیشتر مدیون مزیت سطح زیر کشت است. در نتیجه سیاست‌ها در این بخش، باید در جهت بهبود عملکرد محصولات زراعی و باغی سوق یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the advantage in the production of horticultural and agricultural products in Mazandaran province: An applied approach based on relative advantage profiles

نویسندگان [English]

  • Ali Shahnazari 1
  • Dorsa Darikandeh 2
  • Fatemeh Jafari Sayadi 3
  • mahdi kaikha 4
  • MohamadReza Alashti 5
1 Sanru
2 Sanru
3 Department of irrigation/ Faculty of Agricultural Engineering/ Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University (SANRU)
4 Sanru
5 Sanru
چکیده [English]

Achieving sustainable food security due to climate changes and the ever-increasing need for food requires knowing the production capacity of agricultural products in the region. Paying attention to the development of cultivated area and increasing the yield of agricultural products is an effective step towards realizing the goals of production self-sufficiency. In this regard, the present study investigates the advantage of producing horticultural and agricultural products in Mazandaran province in the crop year of 2017. To achieve this goal, three indexes RCA, RSCA and 2 were used. The results showed that among horticultural products, raspberry has the highest advantage in production in the small grain group with RCA equal to 17.82 and RSCA equal to 0.89 in Ramsar and Tenkabon cities. Also, among the agricultural products, sesame has the highest advantage in production in the group of industrial products with RCA equal to 24.71 and RSCA equal to 0.92 in Faridunknar city. However, the obtained results from the 2index for raspberry equal to 12.46 in Ramsar and Tankabon cities and for sesame equal to 13.67 in Feridunkan city showed that despite having an advantage in the production of these two products, they have a low competitiveness compared to the average production of the province. . Also, the results of the correlation test showed that Mazandaran province is weak in terms of yield advantage and the advantage in production is mostly due to the advantage of cultivated area. As a result, policies in this sector should be directed towards improving the yield of agricultural and horticultural crops.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apparent comparative advantage
  • Symmetric apparent comparative advantage
  • 2 index
  • Collective advantage
  • Crop pattern
آبیار، ن. م.، رزاقی، م. ح. و عسگری، م. 1394. تعیین مزیت نسبی تولید گندم، جو و برنج در استان گلستان. نشریه یافته‌های تحقیقاتی در بهبود تولیدات گیاهان زراعی. 1(1): 12-1.
آقامحمدی، س. ن.، حاجی، غ. ع.، غفاری، ه. و غفاری آشتیانی، پ. 1400. تأثیر مزیت نسبی فعالیت‌های اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی استان‌ها. فصلنامه مدلسازی اقتصادی. 15 (54). 104-87.
امیرنژاد، ح.، رفیعی، ح. 1388. بررسی مزیت مقیاس، مزیت کارایی و مزیت جمعی محصولات زراعی دیم (مطالعه موردی: استان مازندران). مجله پژوهش در علوم کشاورزی. 5 (1): 101-91.
توکلی، ع.، حکم‌آبادی، ح.، نادری عارفی، ع. و حجی، ع. 1400. بررسی مزیت نسبی محصولات کشاورزی استان سمنان با محوریت بهره‌وری آب. نشریه علوم آب و خاک. 25 (4). 81-63.
سعیدی‌فر، ا. و آخانی، ز. 1392. تعیین مزیت نسبی محصولات زراعی و باغی استان‌های کشور. مجله اقتصادی، 11 و 12: 64-47.
سلامی، ح. و پیش‌بهار، ا. 1380. تغییرات الگوی مزیت نسبی محصولات کشاورزی در ایران: تحلیل کاربردی با استفاده از شاخص‌های مزیت نسبی ابراز شده. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه. 34 (9): 99-67.
سلطانی، غ.ر.، یزدانی، س.، سلمان‌زاده، س.، شهبازی، ا.، کرمی، ع.، ملک‌محمدی، ا. و دوراندیش، آ. 1401. بررسی الگوی تخصصی شدن صادرات محصول‌های برگزیده کشاورزی ایران. مجله پژوهش‌های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 7 (1). 16-1.
شاهنظری، ع.، دریکنده، د.، جعفری صیادی، ف.، آلاشتی، م.ر. و کیخا، م. 1398. بررسی افزایش بهره­وری استفاده از منابع آب و خاک استان مازندران. گزارش طرح پژوهشی مصوب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
شیرخدایی، ز.، آقایاری، ف. و حسن‌پور درویشی، ح. 1398. تعیین و ارزیابی کارایی مصرف آب پتانسیل و برتری نسبی کشت محصولات زراعی عمده فاریاب در برخی استان‌های کشور. نشریه علوم آب و خاک. 23 (4). 27-13.
قربانی، م.، محمودی، ا.، شوکت فدایی، م. و خالدی، م. 1400. ارائه مدل بهینه اقتصادی سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی استان مازندران با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره. فصلنامه اقتصاد مالی. 15 (56). 147-117.
گودرزی، م. 1388. تعیین مزیت نسبی ارقام گوناگون برنج در استان مازندران. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی. 1(1): 56-35.
محمودی، ا. و جلالی، س. 1395. رقابت‌پذیری صارداتی پسته ایران در بازارهای جهانی. تحقیقات اقتصادی. 51 (4): 976-951.
نجفی، ا. و حسین‌پور، ه. 1397. تحلیل مزیت نسبی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد. برنامه‌ریزی و توسعه پایدار. 10 (1): 52-37.
Archibug, D. and Pianta, M. 1992. The Technological Specialisation of Advanced Countries. A Report to the EEC on International Science and Technology Activities. 113 p.
Balassa, B. 1965. Trade liberalization and revealed comparative advantage. The Manchester school of economic and social studies. 32: 99-123.
Brasili, A.P., Epifani, P. and Helg, R. 2000.On the dynamics of trade patterns. CESPRI, Working Paper, No. 115, Italy. 53p.
Burianova, J. 2010. The trends of the Agrarian Foreign Trade of CR after Accession to EU, competitiveness of commodities. Agris on-line paper in economics and informatics. 2: 3-11.
Emmy, F.A. and Ismail, M.M. 2009. Trade performance of Fruit and Vegetable industry in selected ASEAN countries. MPRA paper No. 16928. 32p.
Makosholo, M.L. and Jooste, A. 2006. The comparative advantage of selected long-term crops in Lesotho. Agrekon. 2(45): 173-184.