بررسی فنی واقتصادی پوشش کانال‌های آبیاری شهرستان داراب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، شیراز، ایران

2 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اقتصادی و اجتماعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس، شیراز، ایران

چکیده

در بسیاری از دشت­های کشاورزی استان فارس، فاصله بین منبع آب تا مزرعه زیاد بوده که این موضوع باعث افزایش اتلاف آب در کانال­های آبیاری می­گردد. یکی از راه­های کاهش نشت آب در کانال­های آبیاری سنتی یا خاکی، پوشش نمودن بدنه کانال می­باشد. در این تحقیق اثرات فنی و اقتصادی پوشش کانال­های آبیاری ارزیابی گردید. بدین منظور میزان نشت آب در کانال­های آبیاری سنتی و پوشش شده در سه روستای حسن آباد، منصوریه و جنت شهر درشهرستان داراب، در سه تکرار به روش حوضچه­ای اندازه­گیری گردیده و اثرات اقتصادی آن با استفاده از شاخص­های نسبت منفعت به هزینه و نرخ بازده داخلی محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که پوشش نمودن کانال­های آبیاری سنتی در شرایط مختلف بین 85 تا 97 درصد ، نشت آب را کاهش داده است. در کانال­های سنتی بین 3 تا 7 درصد از دبی کانال در هر کیلومتر از طول کانال، در اثر نشت به هدر می­رود که باپوشش نمودن این کانال­ها تلفات نشت به کمتر از 6/0درصد رسیده است. بررسی­های اقتصادی نشان داد که درنرخ تنزیل 12درصد نسبت منفعت به هزینه سرمایه­گذاری در پوشش کانال در دو منطقه حسن آباد و منصوریه بالاتر از یک ودر منطقه جنت شهر به یک نزدیک است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Technical and Economical Evaluation of Seepage in Darab Irrigation Canals

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Shahrokhnia 1
  • Ebrahim Zare 2
1 Assistant Professor, Economic and Social, Agricultural Sciences and Natural Resources, Fars., Shiraz., Iran
2 Assistant Professor, Economic and Social, Agricultural Sciences and Natural Resources, Fars., Shiraz., Iran
چکیده [English]

The distance between water resources and farms is considerable in most of the agricultural lands in Fars Province. Canal lining decreases the water seepage in traditional irrigation canals. In the present study, the seepage values were measured in three traditional and cement-lined canals at Darab plain in three replicate. Ponding method was used for the seepage measurements. Results showed that the canal lining decreases the seepage rate about 85 to 97 percent in different conditions. For traditional canals, about 3 to 7 percent of the canal discharge decreases as seepage loss, while after lining, the canal discharge losses were less than 0.6 percent. Therefore, it can be concluded that the canal lining projects have had a significant influence on seepage loss decrease. Economical studies showed that the canal lining in all the three studied canals were economical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Darab
  • irrigation canal
  • Seepage

مراجع

پایدار،ز. 1370. مدل ریاضی تلفات نشت از کانال­های آبیاری، مجله آب، 10، 15-22.
حیدری زاده،م. 1368. بررسی تلفات نشت ازکانال­های آبیاری. پایان نامۀکارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
زرین بال،ع.ا و مردانی،ا. 1383. بررسی طرح پوشش کانال­های انتقال آب استان فارس. مدیریت آب و خاک، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس.
سالمی،ح.ر و. سپاسخواه،ع.ل. 1385. اصلاح معادلات تجربی نشت آب از کانال در منطقه رودشت اصفهان، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال دهم، شماره اول، 29-42.
عراق علوی،س. 1372. مدیریت توزیع آب زاینده رود بر اساس برآورد راندمان انتقال آب در کانال­های زیر دست سد. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی اصفهان.
کشکولی،ح.ع. 1366. یک بررسی مختصر میزان و علل تلفات آب در تعدادی از کانال­های خاکی خوزستان. مجله علوم کشاورزی، 18، 1-13.
مشاورین مطالعات منطقه خلیج فارس. 1388. بررسی راندمان در شبکه آبیاری چشمه حسین آباد بیضا. شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور.
نصری،ب و دادمهر،ر. 1387. ملاحظات فنّی در علاج نشت آب از شبکه­های آبیاری و زهکشی: مطالعه موردی شبکه آبیاری و زهکشی مهاباد. مجموعه مقالات چهارمین کنگره ملی مهندسی عمران،دانشگاه تهران،اردیبهشت1387.
Akkuzu,E., Unal,H.Band Karatas,B.S. 2007. Determination of water conveyance loss in the Menemen open channel irrigation network. Turk J. Agric. For., 31:11-22.
Alam,M.M and. Bhutta,M.N. 2004. Comparative evaluation of canal seepage investigation techniques, Agric. Wat. Man. 66: 65-76.
Arshad,M. 2004. Contribution of irrigation conveyance system components to the recharge potential in Rechna Doab under lined and unlined options.PhD. thesis, University of Agriculture, Faisalabad, Pakistan.
Bakry,M.F and Awad,A.A. 1997. Practical estimation of seepage losses along earthen canals in Egypt. Wat. Res. Man. 11:197-206.
Contor,B.A. 2004. Irrigation conveyance loss.Technical Report 04-008, Idaho Water Research Institute, University of Idaho, Idaho, USA.
Iqbal,Z., MacLean,R.T.,Taylor,B.D.,Hecker,F.J andBennet.D.R. 2002. Seepage losses from irrigation canals in southern Alberta. Canadian Bios. Eng., 44:1.21-1.27.
Leigh,E. and Fipps,G. 2004. Measured water losses in Lateral A of Hidalgo County Irrigation District, No.2, Irrigation Technology Center, Texas Agricultural Experiment Station.
Leigh,E and Fipps,G.2003. Measured seepage of the main canal of Brownsville irrigation district, Irrigation Technology Center, Texas Agricultural Experiment Station.
Leigh,E and Fipps,G. 2002. Seepage loss test results in Cameron County Irrigation District No.2, Irrigation Technology Center, Texas Agricultural Experiment Station.
 
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 45
فروردین و اردیبهشت 1393
صفحه 44-52

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار