پهنه بندی اراضی با قابلیت اجرای آبیاری بارانی با استفاده از روش (AHP) در استان خراسان جنوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند.و ایران

چکیده

امروزه با بهره‌برداری فراوان و بی‌رویه از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، مسأله کمبود آب به‌ویژه در بخش کشاورزی جنبه بحرانی پیدا کرده است. بنابراین در مواجهه با مسأله کم‌آبی در بخش کشاورزی، ضروری است از روش‌هایی که با به‌کارگیری آنها بازدهی آب آبیاری افزایش می‌یابد استفاده کرد. یکی از این روش‌ها آبیاری بارانی است. لذا با توجه به اینکه استان خراسان جنوبی از جمله استان‌های واقع در اقلیم خشک و نیمه‌خشک بوده و مشکل آب در این استان به عنوان اساسی‌ترین معضل کشاورزان می‌باشد هدف تحقیق حاضر مکان‌یابی برای امکان استفاده از سیستم‌های آبیاری بارانی در این استان است. بدین منظور کلیه پارامترهای مؤثر در آبیاری بارانی (شامل خصوصیات کیفی آب: کلر ،  HCo3 ، Na ، SAR ، EC ، pH و خصوصیات فیزیکی خاک، شیب، سرعت باد، دمای میانگین)  با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS 9.3 پهنه‌بندی و کلاس‌بندی شده و توسط روش میانگین حسابی در AHP تبدیل به یک نقشه شدند که در واقع نقشه نهایی برای مکان‌یابی سیستم‌های آبیاری بارانی در استان بود. مطابق با این تحقیق حدود 15 درصد استان بدون هیچ مشکلی امکان اجرای سیستم بارانی را دارند. حدود 15 درصد با انجام تمهیداتی این قابلیت را داشته و 70 درصد استان برای اجرای سیستم بارانی دارای محدودیتند. این محدودیت‌ها بیشتر ناشی از بالا بودن سرعت باد و میزان کلر منابع آبی می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Zoning of land Capable of Sprinkler Irrigation Using AHP Method in South-Khorasan Province

نویسندگان [English]

  • Razeiyeh Ramzi 1
  • Ali Shahidi 2
  • Abbas Khasheie Siuki 3
1 Master of Science Student University of Birjand., Birjan., Iran
2 Assistant professor Department Water Engineering University of Birjand ., Birjan., Iran
3 Assistant professor Department Water Engineering University of Birjand., Birjand., Iran
چکیده [English]

Nowadays, intense use of surface and groundwater resources, the problem of water deficiency turned into critical form, especially in agriculture. So, in case of water deficiency in agriculture, is required to use methods in order to increase the efficiency of irrigating water. One these, refers to sprinkler irrigation method. So, considering that South-Khorasan province is of the provinces located in dried and semi-dried regions and hereby, water deficiency is of the most critical problems facing farmers, this research tends to find the suitable places for sprinkler irrigation in this province. To do this, all the effective parameters in sprinkler irrigation turned into zontion using Arc GIS 9.3 software and classified with the computational average method in AHP, which in fact, was the final plan to finding the suitable place for sprinkler irrigation systems in province. According to this research, about 15% of the province bears no problem to implement sprinkler irrigation systems. About 15% have the possibility to perform such systems and 70% of the province regions have limitations to implement such systems. These limitations mostly are due to high speed of wind and chlorine amount of water resources.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analytical Hierarchy Process
  • Locate
  • South-Khorasan Province
  • Sprinkler Irrigation

مراجع

ابریشم‌دار ع. کشکولی ح. ع. و مستوفی‌زاده ن. 1382. بررسی و امکان‌یابی سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار در مناطق مختلف استان خوزستان. سومین همایش منطقه‌ای آبیاری و زهکشی استان خوزستان. 17-16 دی 1382. خوزستان. 190-211.
اعظمی ا. زرافشانی ک. دهقانی‌سانیچ ح. و گرجی ع. 1390. تحلیل رضامندی کشاورزان از اجرای سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار در استان کرمانشاه. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی). (25): 845-853.
ترکمانی ج. و جعفری ع. م. 1377. عوامل مؤثر در توسعه سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار در ایران. فصلنامه اقتصادی کشاورزی و توسعه. (22): 19-7.
جهان‌نما ف. 1380. عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر در پذیرش سیستم‌های آبیاری تحت فشار-مطالعه موردی استان تهران. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. 9(36): 258-237.
حسنی ش. رفیعی ز. و نیک‌نفس م. 1386. ارزیابی سیستم‌های آبیاری تحت فشار در پایاب سد ستارخان و تأثیر مسائل خاص منطقه‌ای در راندمان سیستم. دومین کنفرانس ملی تجربه‌های ساخت تأسیسات آبی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی. دانشگاه تهران. 376-367.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، معاونت امور فنی. 1383. ضوابط و معیارهای فنی آبیاری تحت فشار(طراحی). نشریه شماره 286. انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور. 240 ص.
صدرقائن س.ح. و اکبری م. 1383، اهمیت دستاوردهای فنی، تجربی و دانش بومی بر گسترش سیستم‌های آبیاری بارانی. کارگاه فنی آبیاری بارانی(توانمندی‌ها و چالش‌ها). 25 بهمن 1383. کرج. 176-169.
فیلی‌زاده م. صادقی ح. و معینی ف. 1385. مدیریت پروژه بر اساس فرآیند تصمیم‌گیری چند معیاره(MCDM). سمینار مهندسی صنایع. 85-93.
میرزایی تختگاهی ح. برومندنسب س. بهزاد م. و قمرنیا ه. 1385. پتان- سیل‌یابی سیستم‌های آبیاری تحت فشار در مناطق مرکزی استان کرمانشاه. همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. 14-12 اردیبهشت 1385، اهواز.
نوروزی الف. و چیذری م. 1385. سازه‌های فرهنگی و اجتماعی مؤثر در نگرش گندم‌کاران شهرستان نهاوند پیرامون توسعه آبیاری بارانی، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. 2(2): 70-59.
نوروزی الف. و چیذری م. 1385. عوامل مؤثر بر پذیرش آبیاری بارانی در شهرستان نهاوند. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. (54): 84-61.
Albrecht D._and Ladewing H. 2006. Adoption of irrigation technology. Journal of Extension 34:9: 112-125
Caswell M. and Zilberman D. 1985. The Choice of irrigation technologies in California. American Journal of Agricultural Economics. 67(2):224-234.
Chu S. T. and Moe D. L. 1972. Hydraulic of center pivot system. ASAE. Trans. 15(5):894-896.
Damisa M.A . Abdolsalam Z. and kehinde A. 2008. Determinants of farmers’ satisfaction with their irrigation system in Nigeria. Trends in Agricultural Economics. 1(1):8-13.
Keller J. and Bliesner R. D. 1990. Sprinkler and Trickle Irrigation. Published by Van Nastrand Reinhold. N. Y. P,652.
Lichtenberg E. 1997. Land quality irrigation technolgy development and cropping patterns in the northern high plains. American journal of Agricultural Economics. (79):180-189.
Liu H.J. Kang Y. and Liu, W. 2004. Regulating field microclimate using sprinkler irrigation under dry-hot wind condition. In: Huang G.H. Pereira L.S. (Eds.) Land and Water Management. Proceedings of the Seventh Inter Regional Conference on Environment and Water. vol. I. China Agriculture Press. China. pp. 386–393.
Nguyen Minh Due. 2008. Farmers satisfaction with aquaculture – A logestic model in Vietnam. Ecological Economics, 62(3):525-531.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 45
فروردین و اردیبهشت 1393
صفحه 162-170

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار