تأثیر تنش آبی دوره‌ای و شوری ناشی از آب ‌دریای خزر بر عملکرد واجزای عملکرد گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران

2 استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ،گرگان، ایران

4 دانشیار گروه اصلاح نباتات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

آب­های شور، از جمله آب­دریا در زمان­های گذشته به عنوان آب غیرقابل استفاده به حساب می­آمد ولی پژوهش­های جدید در دو دهه اخیر نشان داده است که برنامه­ریزی­های آبیاری، بر پایه استفاده از آب­های شور قابل اجرا می­باشد. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر توأم تنش­آبی دوره­ای و شوری ناشی از آب­دریا بر عملکرد گندم می­باشد. در این پژوهش آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی مشتمل بر 20 تیمار و 3 تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی گرگان در پاییز 1390 انجام شد. تنش­آبـی دوره­ای درچهار سطح شامل  I1تنش مرحله اولیه،  I2تنش مرحله توسعه  I3تنش مرحله میانی وI4 تنش مرحله نهایی و تنش شوری در 5 سطح S1، S2،S3 ، S4 و S5 به ترتیب اختلاط 0، 25، 50، 75 و 100 درصد آب دریای خزر با آب معمولی با شوری 7/0، 1/4،1/11، 1/18 و 4/25 اعمال شد و نتایج نشان داد  تنش آبی دوره­ای و شوری ناشی از آب دریای خزر بر تعداد سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن صد دانه و شاخص برداشت در سطح یک درصد معنی­دار شد. بعد از تیمار شاهد بیش‌ترین عملکرد در شـوری 25% آب­دریا و بـدون تنش­آبی مشاهده شد و در شوری 75% و 100% آب­دریا و تنش دوره توسعه عملکرد دانه به صفر رسید، همچنین بکاربردن آب دریا در تیمارهای مختلف، بیشترین افزایش شوری خاک را در تیمارهای شوری در دوره توسعه (97 درصد افزایش نسبت به شاهد) باعث شد. با توجه به مشکل شوری و کمبود منابع آبی در اکثر نقاط کشور اعمال تنش­آبی در مرحله نهایی و نسبت 25 درصد آب دریا برای آبیاری گیاه گندم در سواحل دریای خزر مناسب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of periodic water Stress and salinity of Caspian Sea water on wheat yield and Yield components

نویسندگان [English]

  • Roghieh Afshari 1
  • Mehdi Zakeriniya 2
  • Hossein Sharifan 3
  • Mohammad Hadi Pahlavani 4
1 M.Sc student, Department of water Engineering, University of Agriculture Science and Natural Resources of Gorgan, Gorgan., Iran
2 Assistant Professor, University of Agriculture science and Natural Resources of Gorgan., Gorgan., Iran
3 Associated Professor, University of Agriculture science And Natural Resources of Gorgan., Gorgan., Iran
4 Associated Professor, University of Agriculture science And Natural Resources of Gorgan., Gorgan., Iran
چکیده [English]

Saline waters such as sea water in earlier years was considered as unusable, but new researches in two past decades have shown that irrigation scheduling based on using saline waters is applicable. The purpose of this study is investigation of simultaneous effect of periodic water stress and salinity of sea water on wheat yield. The research is based on factorial experiment in completely design (CRD) including 20 treatments and 3 replication in Gorgan University of Agriculture on autumn 2011. Periodic water stress in four stages (Initial, development, midseason and final stage) and salinity stress of sea water at 5 levels (0% 25%, 50%, 75% and 100% of Caspian sea water mixture into ordinary water) with Salinity of 0.7, 4.1, 11.1, 18.11, 25.1 (dS/m) respectively were applied. Result showed that periodic water stress and salinity of sea water on number of ears of plant, seed yield, Biological yield, seed weight and harvest index were significant at 1% level. The highest yield was observed in control treatment and then was for 25% sea water level without water stress. In 75% and 100% sea water and in development stage stress, the seed yield was reached to zero. Thus final stage water stress and 25% sea water salinity rate might be used for wheat cultivation near Caspian Sea lands. The using of sea water in different treatment cause to increasing soil salinity in salinity treatments during development stage (97% increase compared to control) led. Due to the problems same as salinity and water shortage in most parts of the country, use of Caspian Sea water (25% mixture with ordinary water) at final stages for wheat cultivation is applicable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Caspian Sea
  • Stress water
  • Seed yield
  • Seed weight
  • Salinity

مراجع

آبخضر، ح.ر. و قهرمان، ب . 1382. تعیین ضرایب حساسیت گندم زمستانه به تنش رطوبتی آب و هوایی مشهد، مجله پژوهشهای زراعی ایران،  شماره اول، صص 12-3
امام، ی. 1386. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شیراز. 190 صفحه.
زمانی، غ. کشکولی، ح. شهیدی، ع. و قریشی غ. 1385. اثرات شوری و رژیم­های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد و درصد پروتئین دانه در ارقام مختلف گندم. اولین همایش سازگاری با کم آبی.
شایان نژاد، م. و محرری، ع. 1389. تأثیر تنش آبی بر خصوصیات کیفی گندم و سیب زمینی در شهرکرد. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. شماره اول، صص 70-66.
شریفان، ح. شاهمرادی، ع.1390. مطالعه تأثیر بکارگیری آب دریا بر پارامترهای مختلف جوانه­زنی گندم. کنفرانس ملی بهره­برداری از آب دریا مرکز بین­المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 13 و14 دی 1390.
میلانی، پ. وکیل، ر. و سعادت، س. 1378 . تغذیه گندم در شرایط شوری استان قم. نشریه علمی پژوهشی آب و خاک. شماره ششم، صص 196-187.
هاشمی­نیا، س. م .حق­نیا، غ. ح. 1387. عناصر غدایی گیاهان در محیط­های بیابانی و خشک. انتشارات فردوسی مشهد. 160 صفحه.
منصوری، ح. مصطفی­زاده، ب. 1385. راهنمای نصب و اجـرای مـدل swap، اولیـن همـایـش منـطقه­ای بهره­برداری از منابع آب حوضه­های کارون و زاینده­رود- شهرکرد- دانشگاه 14 و 15 شهریور.
Brown, c. Pezeshkis. R . and Delaune R.D.2006. The effects of salinity and soildrying on nutrient uptake and growth of  spartina alternifilora in asimulaated tidal system. Enviromental and Experimental Botany 58: 140-148.
FAO. UNESco. 1973. Irrigation, drainage and salinity. An international sourcebook. Paris. UNESCO and CO. INC N.Y. 412p.
Ghodsi, M., M. Nuzeri and A. Zarea-Fizabady. 1998. The reaction of new cultivarsand Alite lines on spring wheat into drought stress, Collection of abstract articles of5 th Iranian agronomy and plant breeding conference, Karaj, Iran. 252p.
Jaleel, C. A., P. Manivannan, B. Sankar, A. Kishorekumar, R. Gopi, R. Somasundaram and R. Panneereselvam. 2007. Pseudomonas fluorescens enhances biomass yield and ajmalicine production in Catharanthus underwater deficit stress. Colloids and Surfaces B: Biointerfaces. 60: 7-11.
Jensen, C.R. 1982. Effect of soil water osmotic potential on growthand water relationship of barley during soil water depletion, IrrigationScience, 3: 111-121.
Maas, E.V., J. A. Poss and G.J. Hoffman 1986, Salinity sensitivity of sorghum at theree growth stages, Irrigation Science, 7 : 1 -11.
Meiri, A. and J. Shalhevet 1973. Pepper plant response to irrigationwater quality and timing and leaching, Ecological Studies, Vol. IV, Springer-Verlag, Berlin, pp. 421-429.
Parra, M.A. and G.C. Romero (1980), On the dependence of salttolerance of beans on soil water matric potential, Plant and Soil , 56:3-16.
Sepaskhah, A.R. and L. Boersma 1979. Shoot and root growthexposed to several levels of matric potential and NACL induced osmoticpotential of soil water , Agronomy Journal, 71: 746- 752.
Shabala,A.J.and S.K.Al-Azawi.2000. Occurrance of phosphate -solubilizing bacteria in some Iraqi Soils. Plantand Soil. 117;135-141.
Stewart, B.A. and Musick,JT 1982. Conjunctive use of irrigation and fall in semi arid regions. Advance in Agronomy.1:1-23
 
 
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 46
خرداد و تیر 1393
صفحه 266-274

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار