تحلیل اثرات سیاست قیمت‌گذاری آب آبیاری بر الگوی کشت و بهره‌وری مصرف آب (مطالعه موردی: دشت قروه- دهگلان در استان کردستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 دانشجوی دکتری اقتصادکشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مطالعه حاضر به بررسی اثرات سیاست قیمت‌گذاری آب آبیاری بر الگوی کشت و بهره‌وری مصرف آب در منطقه دشت قروه-دهگلان در استان کردستان پرداخته­است. روش برنامه­ریزی ریاضی مثبت (PMP) و ماکزیمم آنتروپی (ME) برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. تعداد 360 مزرعه به‌عنوان نمونه از طریق روش نمونه­گیری تصادفی طبقه‌بندی ‌شده برای سال زراعی 92-1391 انتخاب شد که داده‌های مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه جمع‌آوری گردید. برای تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات تحقیق حاضر از بسته نرم­افزاری GAMS استفاده گردید. نتایج اعمال سیاست افزایش قیمت آب بر الگوی کشت نشان داد، سطح زیر کشت محصولات با نیاز آبی کم یا محصولات با درآمد بالا، افزایش می­یابد. همچنین نتایج بررسی سیاست قیمت‌گذاری آب بر شاخص­های بهره­وری مصرف آب (اشتغال به ازای واحد حجم آب، تولید به ازای واحد حجم آب و سود ناخالص به ازای واحد حجم آب) نشان داد که بهره­وری مصرف آب افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که اعمال این سیاست، شاخص­ سود خالص به ازای واحد حجم آب را در محصولات سیر، کلزا و پیاز افزایش و برای سایر محصولات کاهش می‌­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigate the Effects of Pricing Policy of Water Irrigation on Cropping Pattern and Water Consumption Productivity (Case study: Ghorveh- Dehgolan plain at Kurdistan province)

نویسندگان [English]

  • Hamed Ghaderzadeh 1
  • Samira Shayanmehr 2
  • Reza Hezareh 2
1 Assistant Professor of Agricultural Economics., Kurdistan University., Sannadaj., Iran
2 PhD student of Agricultural Economics, Ferdowsi University of Mashhad., Mashhad., Iran
چکیده [English]

The current study attempted to investigate the effects of pricing policy of water irrigation on cropping pattern and water consumption productivity in Ghorveh- Dehgolan plain at Kurdistan province. The positive mathematical programming and maximum entropy maximum were used to analyze data. The 360 farms selected through stratified random sampling for the crop year 2012-2013 that data was collected through interview and filling questionnaire. The results showed that, the policy of increase water price increased the area under cultivation crops with the low need of water or crops with high revenue. Also, the results water pricing policy on water consumption productivity indicators (Employment per Drop, Crop per Drop and Benefit per Drop) showed that water consumption productivity increases. It should be mentioned is Application of the policy caused increase for onion, Garlic and rapeseed crops and decrease for the rest in Net Benefit per Drop index. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghorveh- Dehgolan Plain
  • Maximum Entropy
  • Positive Mathematical Programming
  • Water productivity

مراجع

احسانی،م و خالدی،د. 1382. بهره­وری آب کشاورزی، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران (وزارت نیرو).
اشراقی،ف و قاسمیان،س. 1391. بررسی بهره­وری اقتصادی مصرف آب در استان گلستان. مجله پژوهش آب در کشاورزی، شماره 3، ص 322-317.
بخشی،م.ر. 1388. بررسی آثار حذف یارانه کودهای شیمیایی و اعمال سیاست پرداخت مستقیم بر الگوی کشت و مصرف نهاده­ها. رساله دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران.
بخشی،ع.،م.، دانشور کاخکی و مقدسی،ر. 1390. کاربرد مدل برنامه­ریزی ریاضی مثبت به‌منظور تحلیل اثرات سیاست­های جایگزین قیمت­گذاری آب در دشت مشهد. اقتصاد کشاورزی و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). 3: 294-284.
بلالی،ح. 1389. بررسی تأثیر سیاست­های قیمتی و کشاورزی بر حفظ منابع آب­های زیرزمینی مطالعه موردی: دشت بهار، پایان­نامه دکتری رشته اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
زیبایی،م. 1386. عوامل مؤثر بر عدم تداوم استفاده از سیستم­های آبیاری بارانی در استان فارس: مقایسه تحلیل لاجیت و تحلیل ممیزی. مجله اقتصاد کشاورزی. 2:194-183.
صبوحی،م.، سلطانی،غ و زیبایی،م. 1386. بررسی تغییر قیمت آب آبیاری بر منافع خصوصی و اجتماعی با استفاده از الگوی برنامه­ریزی ریاضی مثبت. مجله علوم و صنایع کشاورزی. 21:53-71.
قادری،ن. 1388. بررسی رابطه نوسانات اقلیمی، هیدرولوژیکی و سفره آبخوان قروه در استان کردستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه پیام نور اصفهان.
قرقانی،ف.، بوستانی،ف و سلطانی،غ. 1388. بررسی تأثیر کاهش آب آبیاری و افزایش قیمت آب بر الگوی کشت با استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی مثبت: مطالعه موردی شهرستان اقلید در استان فارس. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی. 1: 74-57.
Arfini,F. 2001. Mathematical Programming Models Employed in the Analysis of the Common Agriculture Policy. INEA, Working Paper N.9, Edizioni Scientific Italiane: 79-125.
Bear,J., Cheng,A.H.D., Sorek,S., Ouazar,D and Herrera,I 2002. Seawater intrusion in coastal aquifers-concepts, methods and practices, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers p.625.
Howitt,R. 1995. Calibration Method for Agricultural Economics Production Models. American Journal of Agricaltural Economic. 46.2: 147-159.
Howitt,R. 2005. Agricultural and Environmental Policy Models: Calibration, Estimation and Optimization, unpublished,available at:www.ageecon.ucdavis.edu
Johanson,J.W. 2003. Water conservation Policy Alternatives for the Southern Portion of the Ogalala Aquifer.P.h.D thesis, Department of Agricultural and Applied Economic, Texas Tech University.
Liu,J., Zehnder,B and Yang,H. 2008. Drops for crops: modeling crop water productivity on a global scale. Global NEST Journal. 10.3: 295-300
Singh,R., van Dam,J.C and Feddes,R.A. 2006. Water productivity analysis of irrigated crops in Sirsa District, Indian Agricultural Water Management. 82: 253-278.
Ward Kristen,B. 2003. Evaluating Producer Response to Water Policies in Agriculture: The Role of Input substitution, spatial hetrogeneity and input quality.Ph.D Dissertation, university of californiaDavice, USA.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 64
مهر و آبان 1396
صفحه 609-617

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار