برهم‌کنش پلیمر سوپرجاذب و تکنیک آبیاری تکمیلی در افزایش عملکرد و بهره‌وری آب آبیاری در کشت گندم دیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 دانشیار گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به­منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و سوپرجاذب استاکوزورب4 بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره­وری مصرف آب گندم، در سال زراعی 95-1394 در اراضی کشاورزی دانشگاه تبریز به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمار­های آزمایش شامل آبیاری تکمیلی در سه سطح بدون آبیاری (I0)، تک­آبیاری در خرداد (I1) و دو نوبت آبیاری در اردیبهشت و خرداد (I2) و مصرف سوپرجاذب استاکوزورب در سه سطح 0، 50 و 100 کیلوگرم بر هکتار (S0، S1 و S2) بود. نتایج نشان داد آبیاری تکمیلی بر روی تمام صفات مورد مطالعه در سطح 1 درصد معنی­دار بود. اما اثر مصرف سوپرجاذب بر روی زیست­توده غیر­معنی­دار حاصل شد. اثرات متقابل نیز بر دانه در خوشه، عملکرد و بهره­وری مصرف آب در سطح 1 درصد و وزن هزار دانه و بهره­وری اقتصادی در سطح 5 درصد معنی­دار بود. بیش­ترین مقدار عملکرد و بهره­وری مصرف آب به ترتیب به میزان 35/4 تن در هکتار و 20/1 کیلوگرم بر مترمکعب از تیمار S2I1 به دست آمد که عملکرد و بهره­وری مصرف آب را نسبت به تیمار شاهد به­ترتیب به­میزان 74/2 تن در هکتار و 66/0 کیلوگرم بر مترمکعب افزایش داد. نتایج تحلیل اقتصادی نشان داد در کشت گندم به­صورت دیم، مصرف سوپرجاذب بدون انجام آبیاری تکمیلی توجیه اقتصادی ندارد. با در نظر گرفتن تحلیل­های اقتصادی، تیمار S0I1با افزایش 8/134 درصدی عملکرد و 4/94 درصدی بهره­وری مصرف آب نسبت به تیمار شاهد بهترین شرایط را دارد. بیش­ترین مقدار بهره­وری آب آبیاری (51/3 کیلوگرم بر مترمکعب) از تیمار S1I1 حاصل گردید.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interaction of Superabsorbent Polymer and Supplemental Irrigation Technique to Increase Yield and Irrigation Water use Efficiency in Rainfed Wheat Cultivation

نویسندگان [English]

  • Moein Hadi 1
  • Saeid Jalili 1
  • Abolfazl Majnooni Heris 2
  • Reza Delirhasannia 3
1 Graduated MSc Student of Irrigation and Drainage, Faculty of Agriculture, University of Tabriz., Tabriz., Iran.
2 Assistant Professor of Water Engineering, Faculty of Agriculture, University of Tabriz., Tabriz., Iran.
3 Associate Professor of water engineering, Faculty of Agriculture, University of Tabriz., Tabriz., Iran.
چکیده [English]

This study was conducted to investigate the effect of supplemental irrigation and Stockosorb superabsorbent on yield, yield components and water use efficiency in irrigated wheat during 2015-2016 crop years in agricultural faculty of Tabriz University as factorial in randomized complete block design with three replications. Experimental treatments consisted of supplemental irrigation at three levels of without irrigation (I0), irrigation once in June (I1) and irrigation twice in May and June (I2), and the use of Stockosorb superabsorbent at three levels of 0, 50 and 100 kg.ha-1. (S0, S1 and S2). The results showed that supplemental irrigation was significant on all traits at the level of 1%, but no significant effect of superabsorbent was obtained on biological yield. Interactions in the number of grains per panicle, yield and water use efficiency were significant at the level of 1% and in thousand kernel weight and economical productivity at the level of 5%. The highest yield and water use efficiency was obtained from treatment S2I1, respectively, 4.35 ton.ha-1 and 1.20 kg.m-3.The highest yield and water use efficiency were increased respectively by the amount of 2.74 ton.ha-1 and 0.66 kg.m-3 compared to control. The results of the economic analysis showed that superabsorbent consumption without supplemental irrigation has no economic justification in dry land farming of wheat. Considering the economic analysis, treatment S0I1 with 134.8% increase in yield and 94.4% increase in water use efficiency has the best conditions compared to control. The highest irrigation water use efficiency (3.51 kg.m-3) was obtained from treatment S1I1.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Analysis
  • Grain yield
  • Stockosorb
  • Water Use Efficiency
بابازاده،ح.، شاهرخی،ف.، منشوری،م و داوودی،ف.1390. بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم منطقه ابهر، استان زنجان. مجله مهندسی منابع آب. 4. 10: 75 - 84.
توکلی،ع.ر. 1392. کم­آبیاری و مدیریت آبیاری تکمیلی گندم آبی و دیم در شهرستان سلسله. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. 27.4: 589 - 600.
زارع فیض­آبادی،ا.، کوچکی،ع.ر و نصیری محلاتی،م. 1385. بررسی روند 50 ساله تغییرات سطح زیر کشت، عملکرد و تولید غلات در کشور و پیش­بینی وضعیت آینده. مجله پژوهش­های زراعی ایران. 4. 1: 49 - 69.
فرمهینی فراهانی،م.، میرزاخانی،م و ساجدی،ن.ع. 1392. اثر تنش کم­آبی و کاربرد مواد جاذب رطوبت بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم پاییزه در اراک. یافته­های نوین کشاورزی. 27. 3: 263 - 274.
کافی،م.، برزویی،ا.، صالحی،م.، کمندی،ع.، معصومی،ع و نباتی،ج. 1388. فیزیولوژی تنش­های محیطی در گیاهان. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 502 صفحه.
مرتضوی،س.م.، توکلی،ا.، محمدی،م.ح. و افصحی،ک. 1394. تاثیر کاربرد پلیمر سوپرجاذب بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد گندم رقم آذر 2 در شرایط دیم. نشریه زراعت (پژوهش و سازندگی). شماره 106: 118 - 125.
نخجوانی مقدم،م.م.، صدر قاین،س.ح و اکبری،م. 1389. اثرات تنش آبی بر عملکرد و کارایی مصرف آب گندم. سومین همایش ملی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی. دانشگاه شهید چمران، اهواز.
نخجوانی مقدم،م.م.، قهرمان،ب.، داوری،ک.، علیزاده،ا.، دهقانی سانیج،ح و توکلی،ع.ر. 1395. افزایش بهره­وری بارش برای گندم دیم در شرایط مدیریت برتر زراعی و آبیاری محدود در بالا دست حوضه کرخه. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. 30. 3: 301 - 315.
هادی،م. 1395. مطالعه تاثیر آبیاری تکمیلی و کاربرد سطوح مختلف پلیمر استاکوزورب بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم. پایان­نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
هادی،م.، خالدی،م و مجنونی هریس،ا. 1394. بررسی تغییرات و تحلیل حساسیت تبخیر - تعرق مرجع در منطقه شمال­غرب ایران. سومین همایش بین­المللی پژوهش­های کاربردی در علوم کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
Asseng,S., Foster,I and Turner,N. 2011. The impact of temperature variability on wheat yields. Global Change Biology. 17: 997-1012.
De Herralde,F., Biel,C., Save,R., Morales,M.A., Torreciallas,A., Alarcon,J.J and Sanchez-Blanco,M.J. 1998. Effect of water and stress on the growth, gas exchange and water relation in Agryanthemum coronopifoliumplants. Plan Science. 139: 9-17.
Howell,T.A., Cuenca,R.H and Solomon,K.H. 1990. Crop Yield Response. In: Hoffman, G.J., Howell,T.A., Solomon,K.H. (Eds.), Management of Farm Irrigation Systems. An ASAE Monograph, St. Joseph,M.I. Chapter 5pp. 93–116.
Oweis,T and Hachum,A. 2009. Optimizing supplemental irrigation: Tradeoffs between profitability and sustainability. Agricultural Water Management. 96: 511-516.
Yang,J., Zhang,J., Wang,Z., Zhu,Q and Liu,L. 2001. Water deficit-induced senescence and its relationship to the remobilization of pre-stored carbon in wheat during grain filling. Agronomy Journal. 93: 196-206.
Zhang,B., Li,F.M., Huang,G., Cheng,Z.Y and Zhang,Y. 2006. Yield performance of spring wheat improved by regulated deficit irrigation in an arid area. Agricultural Water Management. 79: 28-42.