ارزیابی سامانه‌های نوین آبیاری استان قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)

3 کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی

چکیده

در این مطالعه به بررسی وضعیت سامانه­های آبیاری تحت فشار استان قم پرداخته شد. با توجه به این­که 81 درصد سامانه­های اجرا شده تا سال 1395 موضعی و 19 درصد مابقی بارانی بودند بنابراین در این مطالعه 11 سامانه موضعی و سه سامانه بارانی (کلاسیک ثابت آبپاش متحرک، ویلموو[1] و سنترپیوت[2]) مورد بررسی قرا گرفت. ابتدا به بررسی خصوصیات آب و خاک مزارع پرداخته شد سپس شاخص­های ضریب یکنواختی (CU)، یکنواختی توزیع (DU)، بازده پتانسیل کاربرد آب در ربع پایین (PELQ)، بازده واقعی کاربرد آب در ربع پایین (AELQ) و کفایت آبیاری (ADirr) محاسبه شد. نتایج نشان داد که درصد شاخص­های مذکور به ترتیب برابر 6/74، 8/60، 6/62، 6/62 و 62 درصد برای کلاسیک ثابت آبپاش متحرک، 6/57، 7/44، 1/76، 3/71 و 86 درصد برای ویلموو، 81، 63، 85، 85، و 71 درصد برای سنترپیوت و میانگین وزنی با وزن مساحت مزرعه برای سه شاخص DU، PELQ و AELQ به ترتیب 9/53، 3/45 و 9/53 درصد برای آبیاری موضعی بدست آمد. در نهایت با بررسی مسایل و مشکلات مشاهده شده در حین کار سامانه­ها ملاحظه شد که اغلب مشکلات مربوط به فاز بهره­برداری و برخی نیز مربوط به فازهای طراحی و اجرا می­باشد.



 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of modern irrigation systems in Qom province

نویسندگان [English]

  • Khaled Ahmadaali 1
  • Hadi Ramezani Etedali 2
  • Nazgol Hosseini Pazhouh 3
1 Assistant Professor in Irrigation and Drainage Engineering, Department of Arid and Mountainous Regions Reclamation, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran ., Tehran., Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Engineering and Technology, Imam Khomeini International University, Qazvin., Qazvin., Iran
3 MSc in Irrigation and Drainage Engineering
چکیده [English]

In the present study, the state of pressurized irrigation systems in Qom province was investigated. Regarding the fact that by 2016, 81% of pressurized irrigation systems in this province are local and 19% are sprinkler, therefore, 11 local and 3 sprinkler irrigation systems (including solid-set with portable sprinklers, wheel move, and center pivot) were selected for investigation. First, the water and soil characteristics of the fields were studied then coefficient of uniformity (CU), distribution uniformity (DU), the yield of potential application efficiency of low quarter (PELQ), the yield of application efficiency of low quarter (AELQ) and adequacy of irrigation (ADirr) indexes were calculated. Obtained results showed that the mentioned indexes were 74.6, 60.8, 62.6, 62.6, 62% for solid-set with portable sprinkler, 57.6, 44.7, 76.1, 71.3, 86% for wheel move, and 81, 63, 85, 85, 71% for center pivot, respectively, and the weighted average of DU, PELQ and AELQ for local irrigation were 53.9, 45.3 and 53.9 %, respectively. Finally, the observed problems of system operation were analyzed and it was found that the main reasons of low performance were due to the management and some were due to the design and performance phases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Localized irrigation
  • Pressurized irrigation
  • Operation
  • Sprinkling irrigation
ابراهیمی،ح. 1385. ارزیابی عملکرد روش­های آبیاری تحت فشار در استان خراسان. مجله علمی و پژوهشی علوم کشاورزی. 12 .3 :589-577.
ثنایی،ا.، ایزدپناه،ز و برومند نسب،س. 1393. ارزیابی فنی سامانه­های آبیاری عقربه­ای اجرا شده در شهرستان­های بردسیر و راین استان کرمان. مجله علوم و مهندسی آبیاری. 38 .2: 180-172.

حمدی احمدآباد،ی.، لیاقت،ع.م.، سهرابی،ت.، رسول­زاده،ع و لیاقت،ا. 1395. ارزیابی عملکرد سامانه‌های آبیاری عقربه‌ای (سنترپیوت) در مزارع کشت و صنعت و دامپروری مغان. مجله تحقیقات آب و خاک ایران. 47 .4: 729-723.

سهرابی،ت و اصیل‌منش،ر. 1377. ارزیابی عملکرد سامانه آبیاری بارانی عقربه­ای در کرج. مجله علوم آب و خاک. 2 .2: 15-1.
سهرابی،ت و پایدار،ز. 1394. اصول طراحی سامانه­های آبیاری. چاپ سوم. دانشگاه تهران . 406 ص.
سی­و­سه­مرده،م و بایزیدی،م. 1390. ارزیابی فنی سامانه­های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت در مطالعه موردی استان آذربایجان غربی- مهاباد. مجله مهندسی منابع آب. 4 .1: 76-63.
عباسی،ف.، سهراب،ف و عباسی،ن. 1394. بازده­های آبیاری: تغییرات مکانی و زمانی آن در ایران. گزارش فنی شماره 48496. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. 45 ص.
عباسی،ف.، سهراب،ف و عباسی،ن. 1395. ارزیابی وضعیت بازده آب آبیاری در ایران. مجله تحقیقات مهندسی سازه­های آبیاری و زهکشی. 17 .67: 128-113.
علیزاده،ا. 1393. طراحی سامانه­های آبیاری- جلد دوم: طراحی سامانه­های آبیاری تحت فشار. چاپ ششم، انتشارات دانشگاه امام رضا (ع). 367 ص.
فاریابی،ا.، معروف­پور،ع و قمرنیا،ه. 1389. بررسی و ارزیابی سامانه­های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت دشت دهگلان کردستان. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک. 14 .54: 15-1.
فروغی،ف و قائمی،ع .1386. تعیین تلفات تبخیر و بادبردگی در دستگاه آبیاری آب­فشان دوار در منطقه باجگاه. مجله آبیاری و زهکشی ایران. 1 .1: 70-63.
میخک بیرانوند،ز.، برومند نسب،س.، ایزد پناه،ز و ملکی،ع. 1393. بررسی بازده آبیاری سامانه­های آبیاری بارانی در منطقه خرم­آباد. مجله مدیریت آب و آبیاری. 4 .2: 202-191.
نوشادی،م و قائمی،ع.ا. 1391. بررسی فنی و هیدرولیکی سامانه‌های آبیاری قطره‌ای در استان فارس. مجله آبیاری و زهکشی ایران. 4 .6 :264-254.
ولی اهری،س.، ناظمی،ا.ح.، صدرالدینی،ع.ا و مجنونی هریس،ا. 1394. ارزیابی فنی عملکرد سامانه­های آبیاری قطره­ای شبکه آبیاری ستارخان شهرستان اهر. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 2 .9 :273-262.
López-Mata,E., Tarjuelo,J.M., de Juan,J.A., Ballesteros,R and Domínguez,A. 2010. Effect of irrigation uniformity on the profitability of crops. Agricultural Water Management. 98.1: 190-198.
Markley,P and Allen,G. 2004. Sprinkle and trickle irrigation lecture notes.1th Ed. Utah state university,Utah, 279 p.
Martinez,J.M., Valero,J.A and Martin-Benito,T. 2003. Behaviour of several kinds of emitters on water distribution with center pivot equipments Comportement de quelques types d'asperseurs sur la distribution d'eau des pivots.
Merriam,J.L and Keller,J. 1978. Farm irrigation system evaluation: A guide for management. Department of AgriCultural and Irrigation Engineering, United States University, Logan, United States, 271P.