تعیین بهره‌وری مصرف آب در زراعت گندم با سیستم آبیاری بارانی و نشتی در استان همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارپژوهش بخش تحقیقات اقتصادی،اجتماعی وترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات،آموزش وترویج کشاورزی، همدان، ایران

2 بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

3 بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

چکیده

در شرایط حاضر اندازه‌گیری و تحلیل شاخص‌های بهره‌وری تولید به خصوص آب در بخش کشاورزی بسیار مهم و از جایگاه خاصی برخوردار است. هـدف از این تحقیق اندازه‌گیری و مقایسه بهره‌وری مصرف آب آبیاری در دو روش آبیاری سنتی و مدرن در محصول گندم در شهرستان‌های استان همدان می‌باشد. جهت دستیابی به اهداف این تحقیق ابتدا به روش نمونه‌گیری تصادفی تعداد 54 بهره‌بردار انتخاب و سپس داده‌های لازم از طریق اندازه‌گیری صحرایی، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع‌آوری شده است. متناسب با هدف تحقیق از سه نوع شاخص مختلف بهره‌وری آب شامل CPD، BPD و NBPD استفاده گردید. بر اساس این نتایج میانگین بهره‌وری فیزیکی آب در محصول گندم سامانه آبیاری سنتی و مدرن (بارانی-کلاسیک) به ترتیب برابر با 68/0 و 29/1 کیلوگرم بر متر مکعب می‌باشد. همچنین میانگین بهره‌وری اقتصادی آب در سامانه آبیاری سنتی و مدرن برای این محصول به ترتیب برابر با 3263 و 7237 ریال بر متر مکعب تعیین گردید. بالاترین بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در شهرستان‌های نهاوند و فامنین و کمترین آنها در ملایر تعیین گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determination of water productivity (WP) in wheat cultivation with sprinkler irrigation and traditional system in Hamadan province

نویسندگان [English]

  • Seiied Mohsen Seyedan 1
  • Reza Bahramloo 2
  • abolfazl nasseri 3
1 Economic, Social and Extension Research Department, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hamedan, Iran
2 Agricultural Engineering Research Institute Department, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hamedan, Iran
3 Agricultural Engineering Research Institute Department, east Azerbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Tabriz, Iran
چکیده [English]

In the current situation, measuring and analyzing the productivity indices of especially water production in the agricultural sector is very important and of particular importance. The purpose of this study is to measure and compare the productivity of irrigation water use in two traditional irrigation methods in wheat crop in Hamedan province. In order to achieve the objectives of this research, at first, 54 entrepreneurs were selected by random sampling method and then the necessary data were collected through field measurement, interview and completion of the questionnaire. According to the research goal, three different types of water productivity indexes including CPD, BPD and NBPD were used. Based on these results, the average physical productivity of water in the wheat product of traditional and modern irrigation system is 0.68 and 1.29 kg / m3, respectively. Also, the average economic WP of water in traditional and modern irrigation system was 3263 and 7237 Rls per m3 respectively. The highest physical and economic productivity of water was determined in Nahavand and Famenin and the lowest in Malayer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traditional irrigation
  • Sprinkler Irrigation
  • Wheat
  • Water productivity
احسانی،م و خالدی.ه. ١٣٨٢. بهره­وری آب کشاورزی. کمیته ملی آبیاری و ذهکشی ایران. تهران.ص١١٨.
 اکبری،م.1377. مقایسه روش­های آبیاری بارانی و سطحی (شیاری) روی عوامل کمی و کیفی سیب‌زمینی. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 121.
بهرام­لو،ر. 1388. بررسی فنی و اقتصادی دو روش آبیاری بارانی و تیپ در سه رقم سیب­زمینی در همدان. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 217/88.
بهرام­لو،ر. 1390. بررسی اثر تاخیر در آبیاری در مرحله آغازین رشد بر روی عملکرد و بیماری­های مهم سه رقم سیب­زمینی در استان همدان. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. شماره 463/90.  
بی­نام. 1394. سیمای آب استان همدان. شرکت آب منطقه استان همدان. معاونت برنامه­ریزی و بهبود مدیریت. نشریه شماره 77. 40 صفحه.
ﺳﻼﻣﯽ،ﺡ.ﺍ. 1376. ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ­ﮔﻴﺮﯼ ﺑﻬﺮﻩ­ﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ، ﻓﺼﻠ­ﻨﺎﻣﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ . ﺷﻤﺎﺭﻩ 18.
سیدان،س.م. ١٣٨٠. تخصیص منابع و اقتصاد مقیاس در زراعت سیب زمینی. مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی استان همدان. 
علیزاده، ا. ١٣٨٥. اصول هیدرولوژی کاربردی. انتشارات دانشگاه امام رضا(ع). 
جعفری،ع.م و رضوانی،س.م. 1380. راهکارهای مقابله با بحران آب. گزارش نهایی. سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان همدان. شماره 275.
حیدری،ن و حقایقی مقدم،س.ا.١٣٨٠. کارایی مصرف آب آبیاری محصولات عمده مناطق مختلف کشور. گزارش ارائه شده به معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی. مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. کرج.
رضوانی،س.م و جعفری،ع.م. 1383. ارزیابی فنی و اقتصادی سیستم‌های آبیاری بارانی اجرا شده در مزارع سیب­زمینی در استان‌های همدان و اصفهان. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان. همدان. 401/84.
قدمی،ع و سیدان،س.م. 1385. ارزیابی فنی و اقتصادی مصرف آب در آبیاری سطحی سیب­زمینی در منطقه بهار. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 217/88. 38 صفحه.
قدمی فیروزآبادی،ع و سیدان،س.م. 1389. ارزیابی فنی و اقتصادی کاربرد سیستم آبیاری کم فشار ( هیدروفلوم ) و مقایسه آن با سیستم آبیاری سنتی. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 217/88. 42 صفحه.  
قدمی فیروزآبادی، ع و حیدری،ن. ١٣٨٣. بررسی حجم آب مصرفی و عملکرد محصول سیب زمینی. تحت سیستم آبیاری بارانی. کارگاه فنی آبیاری بارانی (توانمندی­ها و چالش­ها).  کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. کرج. 
قدمی فیروزآبادی، ع و حیدری،ن. 1384. مدیریت بهره برداری از سیستم­های مختلف آبیاری (مطالعه موردی: دشت قهاوند همدان). دومین کنفرانس سراسری آبخیزداری و مدیریت منابع آب و خاک-کرمان.
مرکز آمار ایران.1395. نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
Awari,H.W., Hiwase,S.S. 2004. Effect of irrigation systems on growth and yield of potato. Annalys of plant physiology. 8.2: 185-187.