ارزیابی کیفی پساب‌های حاصل از پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد و منابع آب مجاور آن جهت مصارف کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم ،دانشگااه فردوسی مشهد، ایران

3 ریاست واحد حفاظت، ایمنی و بهداشت محیط زیست (HSE) شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد (خانگیران)،ایران

چکیده

جهت بررسی کیفیت آب‌های سطحی و زیرزمینی موجود در منطقه پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد و هم‌چنین پساب‌های تولیدی در این واحد صنعتی، تعداد ١8 نمونه آب و 5 نمونه پساب مورد مطالعه قرار گرفت. غلظت آنیون‌ها و کاتیون‌های اصلی، pH، دما، هدایت الکتریکی و مجموع مواد جامد محلول در نمونه‌های آب و پساب اندازه‌گیری شد. از نظر مجموع مواد جامد محلول، بیشتر نمونه‌های آب و پساب در رده آب‌های لب شور و شور قرار گرفتند. محاسبه شاخص‌های مربوط به خطر سدیم در آب آبیاری نشان داد که فقط 30% نمونه‌های آب مورد مطالعه از نظر میزان نسبت جذب سدیم در رده عالی قرار گرفته و بقیه دارای کیفیت متوسط، خوب و ضعیف هستند و از میان نمونه‌های پساب نیز از نظر این شاخص تنها یک نمونه کیفیت عالی نشان داد. درصد سدیم و نسبت Kelley نشان داد اکثر نمونه‌های آب و پساب دارای کیفیت متوسط و نامطلوب بودند. بر حسب میزان نسبت جذب سدیم و هدایت الکتریکی تنها یک نمونه پساب کیفیت خوبی داشت. کربنات سدیم و بیکربنات سدیم باقیمانده کیفیتی مناسب را برای منابع آب مورد مطالعه نشان دادند. نمودار Gibbs فرآیند تبخیر، شاخص‌های کلروآلکالین تبادل یونی طبیعی و نمودارهای دوتایی انحلال کانی‌های تبخیری (هالیت، ژیپس و انیدریت) را به عنوان عوامل اصلی تغییر در تعیین غلظت یون‌ها در منابع آب مورد مطالعه نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualitative Assessment of Wastewater of Shahid Hashemi Nezhad Gas Refinery and Adjacent Water Resources for Agricultural Use

نویسندگان [English]

  • Maryam Tajbakhshian 1
  • Mohammad Hossein Mahmudy Gharaie 2
  • Asadollah Mahboubi 1
  • Reza Mussavi Harami 1
  • Iraj Ejlali 3
1 Department of geology, faculty of science, Ferdowsi university of Mashhad, Iran
2 Department of geology, faculty of science, Ferdowsi university of Mashhad, Iran
3 Head of health, security and environment (HSE) of Shahid Hashemi Nezhad gas refinery (Khangiran), Iran
چکیده [English]

To assess surface and groundwater quality in Shahid Hashemi Nezhad Gas Refinery region and effluent wastewaters from this industrial unit, 18 water and 5 wastewater samples were studied. Major anions and cations concentration ,pH, temperature, EC and TDS were measured in water and wastewater samples. Most of the water and wastewater samples were classified as brackish and saline water based on TDS content. Calculation of sodium hazard indices of irrigation water showed that only 30% of the water samples were in excellent range according to SAR, and the others have good, fair and poor quality. Among the wastewater samples only one sample showed excellent quality according to this parameter. Majority of water and wastewater samples had fair and unfavorable quality based on %Na and KR. Based on SAR and EC, only one wastewater sample had fair quality. RCS and RSCB showed suitable quality for the water and wastewater resources. Gibbs diagram, chloroalkaline index and binary diagrams showed evaporation, normal ion exchange and evaporative mineral dissolution (halite, gypsum and anhydrite) as effective factors on chemical composition of water resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahid Hashemi Nezhad Gas Refinery
  • Water quality
  • Chloroalkaline index
  • Agricultural uses

مراجع

افشار حرب،ع. 1361. نقشه زمین­شناسی 1:250000 سرخس. وزارت نفت، شرکت ملی نفت، اکتشاف و تولید، تهران.
افشار حرب،ع. 1373. زمین‌شناسی کپه­داغ. انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، تهران.
جنگجو،م.، اجتهادی،ح.، دانش،ش. 1387. معرفی گونه‌های گیاهی مناسب جهت کاشت در فضای سبز اطراف پالایشگاه گاز شهید هاشمی­نژاد سرخس. طرح پژوهشی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه فردوسی مشهد.
حسینی،ح.، نجفی،م.،  موسوی حرمی،ر. 1391. تفسیر محیط رسوبی، چینه­نگاری سکانسی و منشا نهشته­های نئوژن شرق کپه­داغ و شرق ایران مرکزی. نشریه رخساره‌های رسوبی. 1. 5: 31-45.
شرکت پالایش گاز شهید هاشمی­نژاد. 1394. برنامه مدیریت زیست محیطی شرکت پالایش گاز شهید هاشمی­نژاد: آب و پساب. واحد حفاظت، ایمنی و بهداشت محیط زیست، ایران.
رمضانی،ش.، ذاکریان مقدم،م.، موسوی حرمی،ر.، محمودی قرائی،م.ح.، و محبوبی،ا. 1387. مکانیزم تشکیل کانی­های تبخیری سازند پسته لیق در برش چهل­کمان شرق حوضه کپه‌داغ. شانزدهمین همایش انجمن بلورشناسی و کانی­شناسی ایران. خردادماه، دانشگاه گیلان.
صفری سنجانی،ع.ا.،  حاج رسولی­ها،ش. 1380. پیامد آبیاری با پساب پالایشگاه فاضلاب شمال اصفهان بر برخی از ویژگی­های شیمیایی خاک­های ناحیه برخوار. مجله علوم کشاورزی ایران. 1. 32: 88-79.
طباطبائی،پ.، لاسمی،ی.، جهانی،د.، اصیلیان مهابادی،ح. 1392. رخساره‌ها و محیط‌های رسوبی سازند شوری­جه در برش‌های قرقره و خانگیران، خاور حوضه رسوبی کپه­داغ. ماه­نامه اکتشاف و تولید نفت و گاز. 104. 2: 78-72.
غلامعلی­زاده آهنگر،ا. 1386. کیفیت و ارزیابی آب آبیاری. انتشارات علوم کشاورزی، تهران.
قاسمی،ع.، آریایی،ع.ا.،  علیرضا،ع. 1378. میکروپالئونتولوژی و ریز رخساره‌های سازند چهل­کمان در کوه باباکمال (کلات نادری)، حوضه رسوبی کپه­داغ. سومین همایش انجمن دیرینه­شناسی ایران. اردیبهشت­ماه، دانشگاه شیراز.
APHA. 1995. Standard methods for the examination of waterand wastewater, 19th Edition. American Public HealthAssociation.
Ayers,R.S and Westcot,D.W. 1985. Water Quality for Agriculture. Food and Agriculture Organization of the United Nations, (Paper No. 29).
Bashir,E., Huda,S.N., Naseem,S and Hamza,S. 2017. Geochemistry and quality parameters of dug and tube well water of Khipro, District Sanghar, Sindh, Pakistan. Applied Water Science. 7:1645-1655.
Carroll,D. 1962.  Rainwater as a chemical agent of geologic processes – A review. United States Geological Survey Water, Supply paper (1535-G).
Devaraj,N., Thivya,C., Thilagavathi,R., Aditya,V.S and Chidambaram,S. 2016. A study on the hydrogeochemical processes groundwater quality of Ariyalur region, Tamilnadu. International Journal of Current Research and Development. 4.1:1-13.
Eaton,F.M. 1950. Significance of carbonate in Irrigation waters.Soil Sciences. 67.3: 128-133.
Elphick,J.R., Davies,G., Gilron,E.C., Canaria,B.L and Bailey,H.C. 2011. An aquatic toxicological evaluation of sulfate: The case for considering hardness as a modifying factor in setting water quality guidelines. Environmental Toxicology Chemistry. 30.1:247-253.
El-Sayed,M and Salem,W.M. 2015. Hydrochemical assessments of surface Nile water and ground water in an industry area – South West Cairo.Egyptian Journal of Petroleum. 4:1-12.
Falah,F and Haghizadeh,A. 2017. Hydrochemical evaluation of river water quality a case study: Horroud River. Applied Water Science. 7:4725-4733.
Ghalib,H.B. 2017. Groundwater chemistry evaluation for drinking and irrigation utilities in east Wasit province, Central Iraq. Applied Water Science. 7:3447-3467.
Gibbs,R.J. 1970. Mechanisms Controlling World Water Chemistry.Science. 170.3962: 1088-1090.
Godbole Mahendra,T and Patode,H.S. 2014.Evaluation of Groundwater Quality and its Suitability for Drinking and Agricultural use in and around Hingoli Region, Maharashtra, India.American International Journal of Research in Humanities, Arts and Social Sciences. 3.6:256-263.
Grillot,G., Hayward,H.E and Everett,D.H. 1956. Utilization of Saline Water. UNESCO, (NS.56, III.F).
Gupta,S.K and Gupta,I.C. 1987. Management of Saline Soils and Water.Oxford and IBH Publication Coy, New Delhi.
Hapkins,B.G., Horneck,D.K., Horneck,R.G., Stevens,R.G., Ellsworth,J.W and Sullivan,D.M. 2007. Managing Irrigation Water Quality for Crop Production in Pacific. Northwest Extention Publication, Oregan., 53-58.
Haque,S., Rayhan,S., Islam,M., Sultana,Z., Narggis,A and Hassan,M. 2017. Assessment of Irrigation Water Quality of Pabna District (North-Western Part) of Bangladesh for Securing Risk-Free Agricultural Production.American Journal of Water Science and Engineering. 3.6:67-71.
Honarbakhsh,A and KakaeiLafdani,E. 2013. Performance Comparison of ANN and Geo statistics Methods for Estimating Spatial Distribution of Sodium Adsorption Ratio (SAR) in Groundwater.International Journal of Agriculture and Crop Sciences. 5.23: 2837-2844.
Husien,A., Seboka,S and Shifarra,W. 2017. Assessment of irrigation water quality of lowlands in the Bale Zone,South Eastern Oromia, Ethiopia.International Journal of Water Resources and Environmental Engineering. 9.12:264-269.
Hwang,J.Y., Park,S., Kim,H.K., Kim,M.S., Jo,H.J., Lee,G.M., Shin,I.K and Kim,T.S. 2017. Hydrochemistry for the Assessment of Groundwater Quality in Korea.Journal of Agricultural Chemistry and Environment. 6:1-29.
Ibraheem,A.M and Nazeeb Khan,M.M. 2017. Suitability Assessment of Groundwater for Irrigation Purpose in Veppanthattai Block, Perambalur District, Tamil Nadu. World Scientific News. 81.2:81-93.
Iowa Department of Natural Resources. 2009. Water Quality Standards Review: Chloride, Sulfate and Total Dissolved Solids, (Consultation Package).15.81:81-93.
Ishaku,J.M., Ahmed,A.S and Abubakar,M.A. 2011. Assessment of groundwater quality using chemical indices and GIS mapping in Jada area, Northeastern Nigeria.Journal of Earth Sciences and Geotechnical Engineering. 1.1: 35-60.
Jagadeeswari,B.P and Ramesh,K. 2012. Deciphering Fresh and Saline Groundwater Interface in South Chennai Coastal Aquifer, Tamil Nadu, India. International Journal of Research in Chemistry and Environment. 2.3:123-132.
Jeelani,G.H., Bhat,N., Shivanna,K and Bhat,M.Y. 2011. Geochemical characterization of surface water and spring water in SE Kashmir Valley, western Himalaya: Implications to water–rock interaction. Journal of Earth Science.120.5 :921-932.
Kelley,W.P. 1963. Use of saline irrigation water.Soil Sciences. 95.4:355–391.
Krishnaraj,S., Murugesan,V., Sabarathinam,C., Anandhan,P and Ramachandran,M. 2011. Use of Hydrochemistry and Stable Isotopes as Tools for Groundwater Evolution and Contamination Investigations.Geoscience. 1.1:16-25.
Majumdar,D.K. 2004. Irrigation Water Management: Principles and Practice. PHI Learning PVT.Ltd, New Delhi.
Meays,C and Nordin,R. 2013. Ambient Water Quality Guidelines For Sulphate. Water Protection and Sustainability Branch Environmental Sustainability and Strategic Policy Division BC Ministry of Environment, (Technical Appendix).
Michael,A.M., Kherpar,S.D and Sondhi,S.D. 2008. Water wells and pumps.McGraw-Hill, New Delhi.
Nag,S.Kand Suchetana,B. 2016. Groundwater Quality and its Suitability for Irrigation and Domestic Purposes: A Study in Rajnagar Block, Birbhum District, West Bengal, India. Journal of Earth Science and Climatic Change. 7.2:1-15.
Naseem,S., Hamza,S and Bashir,E. 2010. Groundwater geochemistry of Winder agricultural farms, Balochistan, Pakistan and assessment of irrigation water quality.European Water. 31.2:21-32.
Obiefuna,G.I and Sheriff,A. 2011. Assessment of Shallow Ground Water Quality of Pindiga Gombe Area, Yola Area, NE, Nigeria for Irrigation and Domestic Purposes. Research Journal of Environmental and Earth Sciences. 3.2: 131-141.
Odukoya,A.M., Folorunso,A.F., Ayolabi,E.A and Anderian,E.A. 2013. Groundwater Quality and Identification of Hydrogeochemical Processes within University of Lagos, Nigeria. Journal of  Water Resource and Protection. 5.10: 930-940.
Oladeji,O.S., Adewoye,A.O and Adegbola,A.A. 2012. Suitability assessment of groundwater resources for irrigation around Otte Village, Kwara State, Nigeria.International Journal of Applied Sciences and Engineering Research. 1.3:437-445.
Peiyue,L., Quan,W and Jianhua,W. 2011. Groundwater suitability for drinking and agricultural usage in Yinchuan Area, China.International Journal of Environmental Sciences.1.6:1241 – 1249.
Rahman,T., Saadat,A.H.M., Islam,S., Al-Mansur,A and Ahmed,S. 2017. Groundwater characterization and selection of suitable water type for irrigation in the western region of Bangladesh. Applied Water Science. 7:233-243.
Randev,N.D and Puri,S. 2017. Determination of suitability of water quality for agricultural purposes using new scoring based Randev and Puri classification. International Journal of Advanced Research in Biological Sciences. 4.5:44-49.
Richards,L.A. (U.S. Salinity Laboratory). 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils (Agriculture Handbook No. 60). United States Department of Agriculture (USDA), United States of America.
Sadick,A., Asante,P.C., Dugan,E and Assana,J. 2017. Correlation analysis of Irrigation water quality parameters from Lake Bosomtwe in the Ashanti Region of Ghana.SCIREA Journal of Agriculture. 2.2:11-23.
Saleh,S.M.K., Al-Alaiy,S., Addul-Razzak,B.I and Nasher,G.A. 2017. Evaluation of Groundwater Quality and its Suitability for Drinking and Agricultural Use of Rural Areas for Zabid Directorate-Wadi Zabid, Hodiedah, Yemen.Journal of Scientific and Engineering Research. 4.7:10-24.
Salifu,M., Aidoo,F., Saah Hayford,M., Adomako,D and Asare,E. 2017. Evaluating the suitability of groundwater for irrigational purposes in some selected districts of the Upper West region of Ghana.Applied Water Science. 7:653-662.
Santacruz de Leon,G., Leal,J.A.R., Ramirez,J.M., Alvarez,B.L and Santacruz de Leon,E.E. 2017. Quality Indices of Groundwater for Agricultural Use in the Soconusco, Chiapas, Mexico.Earth Science Research Journal. 21.3:117-127.
Sharma,K., Farooq,U., Pandey,R and Jain,M. 2015. Physico-Chemical Analysis of Ground Water of Ramganjmandi Tehsil of Kota District and Their Statistical Interpretation.International Journal of Scientific Research. 4.4:131-133.
Sridharan,M and Nathan,D.S. 2017. Groundwater quality assessment for domestic and agriculture purposes in Puducherry region.Applied Water Science. 7:4037-4053.
Stuyfzand,P.J. 1989. Nonpoint source of trace element in potable ground water in Netherland. 18th TWSA Water Working, August, Testing and Research Institute, KIWA, Nieuwegein, The Netherlands.
WHO/UNICEF. 2004. Meeting the MDG drinking water and sanitation target: A Midterm assessment of progress. World Health Organization, WA 675.
Wilcox,L.V. 1948. The quality of Water for Irrigation Use.United States Department of Agriculture (USDA), Technical Bullettin No.962.
Wilcox,L.V. 1955. Classification and use of irrigation waters.United States Department of Agriculture (USDA), Circular No. 969.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 70
مهر و آبان 1397
صفحه 903-918

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار