بررسی اثرات سیاست‌های کاهش مصرف منابع آب بر توسعه پایدار کشاورزی در دشت قروه استان کردستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار گروه اقتصاد کشاورززی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف این مطالعه، بررسی اثرات سیاست‌های مختلف کاهش مصرف آب (افزایش قیمت آب، سهمیه‌بندی و تلفیق این دو سیاست) بر اساس معیارهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در راستای پایداری کشاورزی دشت قروه می‌باشد. هرکدام از این سیاست‌ها در سه سطوح 10، 20 و 30 درصد و برای شبیه‌سازی الگوی کشت اراضی منطقه موردمطالعه از الگوی برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی (PMP) استفاده شد. سپس به‌منظور محاسبه وزن شاخص‌های اصلی و زیرشاخص‌های آنها از روش AHP استفاده شد و در مرحله نهایی با استفاده از رهیافت TOPSIS سناریوهای اعمال‌شده رتبه‌بندی و بهترین سناریو انتخاب گردید. نتایج تحقیق نشان داد که سناریوهای موردبررسی، موجب کاهش کل سطح زیرکشت مزرعه، سود ناخالص و کاهش مصرف آب مصرفی شده است. همچنین نتایج نشان داد که سناریوی افزایش قیمت آب برای حفظ و پایداری منابع آب منطقه نسبت به سناریوهای دیگر چندان تأثیرگذار نیست و تنها هزینه کشاورزان را افزایش داده است، اما سیاست سهمیه‌بندی و تلفیقی به‌عنوان یک سیاست مؤثر توصیه می‌شود. همچنین نتایج حاصل از وزن‌دهی شاخص‌های اقتصادی (7/36)، اجتماعی (2/23) و زیست‌محیطی (1/40) نشان داد که شاخص زیست‌محیطی دارای بیشترین اهمیت می‌باشند. از طرفی دیگر نتایج حاصل از رتبه‌بندی نشان داد که سناریوی S7 (افزایش 10 درصد قیمت آب توأم با کاهش 10 درصد آب قابل دسترس) به عنوان سناریوی برتر و بهترین وضعیت پایداری در کشاورزی معرفی گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effects of Water Reduction Policies on Sustainable Development of Agricultural Sector in Ghorveh Plain of Kurdistan Province

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Asaadi 1
  • Hamed Najafi Alamdarlo 2
1 Tarbiat modares university
2 Assistant Professor of Agricultural Economics, TMU
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effects of different policies (water price increase, quotation and combination of these two policies) on economic, social and environmental criteria in cope with agricultural sustainability in Qorveh plain. Each of these policies was used at three levels of 10, 20 and 30 percent. A PMP model is used to simulate the effects of these scenarios. Then, the AHP method was used to calculating the weight of the indexes and sub-indicators, and in the final stage, using the TOPSIS approach, the scenarios were ranked and the best scenario was selected. The results of the study showed that all scenarios will reduce the total cropping area, gross profit and water consumption. Also, water pricing policy is not effective and only increased the farmers' costs, but the quotation and the combined polices are recommended as effective policies. Also, the environmental index was introduced as the most important decision indicator. Therefore, S7 scenario (10% in water price increase a with 10% water quotation) was identified as the best scenario to obtaining the sustainable goals in agriculture sector.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water pricing Policy
  • Water quotas
  • PMP
  • Analytic hierarchy process

مراجع

احسانی، م.، دشتی، ق.، حیاتی، ب. قهرمان­زاده، م . 1391. برآورد ارزش اقتصادی آب در تولید جو در شبکه آبیاری دشت قزوین. نشریه دانش آب و خاک، 2(1): 200-187.
اصغرپور، م. ج. 1393. تصمیم گیری چندمعیاره. دانشگاه تهران.
پورزند، ف.، بخشوده، م . 1391. ارزیابی پایداری کشاورزی استان فارس با استفاده از رهیافت برنامه­ریزی توافقی. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 4(1): 26-1.
جلیل پیران، ح. 1391. نقش قیمتگذاری آب در بخش کشاورزی بر تعادل منابع آب، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی، 2: 128-119.
چوبچیان، ش.، مومنی هلالی، ه. 1395. تصمیم­گیری چند معیاره: رویکرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)و بکارگیری تحلیل.(SWOT) سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
داداشیان سرای، م.، دشتی، ق.، حیاتی، ب.، قهرمانزاده، م. 1394. کاربرد ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک تاپسیس در تعیین ارزش وزنی معیارها و ارزیابی پایداری کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان­های منتخب استان آذربایجان شرقی(. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 25(1): 157-145.
داورپناه، ش.، هاشمی بناب، ص.، خداوردیزاده، م. 1396. ارزیابی پایداری کشاورزی استان اردبیل با استفاده از رهیافت ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس. مجله کشاورزی بوم­شناختی، 7(2): 30-17.
فیروزی، م. ع.، امان پور، س.، حصیری، آ. 1395. بررسی نقش کشاورزی در توسعه پایدار روستایی (نمونه موردی: بخش بردخون شهرستان دیر). جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 8(27): 126-140.
قدسی پور، س، ح. 1391. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، AHPتهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلیتکنیک
تهران).
قزوینی، م.، ویسی، ه.، مهدوی دامغانی، ع. ا.، خوشبخت، ک.، نجاتیان، م. ع. 1391. بررسی وضعیت پایداری باغات انگور شهرستان تاکستان با استفاده از چارچوب ارزیابی مدیریت پایدار سرزمین  (FESLM). کشاورزی بوم­شناختی، 2(1): 115-104.
مهتابی اوغانی، م. نجفی، الف؛ و یونسی، ح. 1392. مقایسه دو روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس در مکان­یابی
محل دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: انتخاب محل دفن پسماند شهری کرج). مجله سلامت و محیط، فصلنامهی
علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت-محیط ایران، 6(3): 32-341.
مهدوی دامغانی، ع.، کوچکی، ع.، رضوانی مقدم، پ. 1383. شاخص های پایداری ابزاری برای کمی­کردن مفاهیم کشاورزی بوم شناختی. مجله علوم محیطی، 1(4): 10-1.
مومنی، م.، شریفی سلیم، ع.ر. 1390. مدل‌ها و نرم افزارهای تصمیم­گیری چند شاخصه، انتشارات سیمای دانش.
Asadi, A., Kalantari, Kh., Choobchian, Sh. 2013. Structural Analysis of Factors Affecting Agricultural
Sustainability in Qazvin Province, Journal of Agricultural Science and Technology, 15: 11-22.
Caii, X.M., Rosegrant, M.W. 2004. Irrigation Technology Choices under Hydrologic Uncertainty: A Case Study from Maipo River Basin, Chile. Water Resources Research, 40.
Cauwenbergh, N., Biala, K., Bielders, C., Brouckaert, V., Franchois, L., Cidad, V.G., Hermy, M., Mathijs, E., Muys, B., Reijnders, J., Sauvenier, X., Valckx, J., Vanclooster, M., Der Veken, B.V., Wauters, E., Peeters, A. 2007. SAFE a hierarchical framework for assessing the sustainability of agricultural systems. Agric Ecosyst Environ 120:229–242.
Constanta-Zoie, R., Turek-Rahoveanu, A, 2010. A hybrid multi-criteria method for performance evaluation of Romanian South Muntenia Region in context of sustainable agriculture. Proceedings of the International Conference on Applied Computer Science. Malta, September 15-17.
Dantsis, T., Douma, C., Giourga, C., Loumou, A., Polychronaki, E. A. 2010. A methodological approach to assess and compare the sustainability level of agricultural plant production systems. Ecological Indicators, 10(2), 256-263.
Davarpanah, Sh., Hashemi Bonab, S., Khodaverdizadeh, M. 2016. Assessment and Comparison of Sustainable Agriculture Approach Using a Combination of AHP and TOPSIS. International Academic Institute for Science and Technology, 3(9): 7-17.
Gallego-Ayala, J. 2012. Selecting irrigation water pricing alternatives using a multimethodological approach. Mathematical and Computer Modelling, 55(3): 861-883.
Gómez-Limón, J. A., Sanchez-Fernandez, G. 2010. Empirical evaluation of agricultural sustainability using composite indicators. Ecological Economics, 69(5): 1062-1075.
Gongn, J., Lin, H. 2000. Sustainable development for agricultural region in China: case studies, Forest Ecology and Management 128: 27-38.
Hassanshahi, H., Iravani, H., Daneshvar Ameri, Z., Kalantari, K. 2015. Measure and comparison of economic, social and ecological sustainability of farming systems in the Marvdasht plain. Desert. 20(2): 231- 239.
Howitt, R. E., Medellín-Azuara, J., MacEwan, D., Lund, J. R. 2012. Calibrating disaggregate economic models of agricultural production and water management. Environmental Modelling & Software, 38: 244-258.‏
Howitt, R.E. 1995. Positive Mathematical Programming; American Journal of Agricultural Economics 77: 329-342.
Hwang, C. L., Yoon, K. 1981. Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications; A State-OfThe-Art Survey. New York: Springer-Verlag.
Liu, F., Zhang, H. 2013. Novel methods to assess environmental, economic, and social sustainability of main agricultural regions in China. Agronomy for Sustainable Development, 33(3), 621-633.
Medellin-Azuara, J., Harou, J., Howitt, R. 2010. Estimating economic value of agricultural water under changing conditions and the effects of spatial aggregation, Science of the Total Environment, 408: 5639–5648.
Melvin, A, 2012. Social Security Administration, Baltimore, MD, (Decision Making using the Analytic Hierarchy Process (AHP) and SAS/IML®). SESUG 2012. Paper SD-04.
Molden, D. 2007. Water for Food, Water for Life: A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture, Earthscan, London, UK.
Pimerol, J., Romero, S. 2011. Multi-Criteria Decision in Management: Principles and Practice. Dordrecht, the Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
Rao, N.H., Rogers, P.P. 2006. Assessment of agricultural sustainability. Current Science, 91(4): 439- 448
Reddy, V. 2009. Water Pricing as a Demand Management Option: Potentials, Problems and Prospects. R. Maria Saleth (Ed.), Water Sector Perspective Plan for India: Potential Contributions from Demand Management in Irrigation. Strategic Analysis of National River Linking Project of India. Series 3” Ed. Rathinasamy Maria Saleth, International Water Management Institute, Colombo, Sri Lanka. 25-46.
Saaty, T.L (1990) How to make a decision: the analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research 48(1):9-26
Saaty, T.L, 1980, The Analytic HierachyHierarchy processProcess. New York. Mc Graw Hill.
Saaty, T.L., 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1(1); 83-98.
Sabiha, N. E., Salim, R., Rahman, S., FayRola-Rubzen, M. 2016. Measuring environmental sustainability in agriculture: A composite environmental impact index approach. Journal of Environmental Management, 166: 84-93.
Sita Devi, K., Ponnarasi, T. 2009. An Economic Analysis of Modern Rice Production Technology and its Adoption Behaviors in Tamil Nadu, Agricultural Economics Research Review, 22 (3): 341-347.
Xavier, A., Belém Costa Freitas, M. D., Fragoso, R., Socorro Rosário, M. D. 2018. A regional composite indicator for analysing agricultural sustainability in Portugal: A goal programming approach. Ecological Indicators, 89: 84-100.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 74
خرداد و تیر 1398
صفحه 540-551

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار