TY - JOUR ID - 149093 TI - تأثیر سناریو های مدیریتی و اقلیمی در تغییرات سطح آب زیرزمینی (مطالعه موردی مدل‏سازی عددی در آبخوان دشت سلماس) JO - نشریه آبیاری و زهکشی ایران JA - IDJ LA - fa SN - 2008-7942 AU - دوستی رضایی, مهرنگ AU - زینال‌زاده, کامران AU - بشارت, سینا AU - امیرعطایی, بابک AD - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه AD - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران AD - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه AD - دکتری مهندسی منابع آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 16 IS - 2 SP - 280 EP - 293 KW - بهبود منابع آب زیرزمینی KW - جریان غیرماندگار KW - جریان ماندگار KW - مدیریت پایدار KW - GMS DO - N2 - در دهه‌های اخیر، عوامل متعددی مانند افزایش جمعیت، محدودیت منابع آب‌های سطحی به دلیل کاهش بارندگی و برداشت بیش از اندازه از آبخوان‌ها، باعث افت شدید سطح آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌های ایران از جمله دشت سلماس واقع در استان آذربایجان‌غربی شده‌ است. در این مطالعه، مدل عددی آبخوان دشت سلماس با استفاده از مدل MODFLOW در محیط نرم‌افزار GMS در دو حالت جریان ماندگار (شهریورماه سال آبی 95-94) و جریان غیر ماندگار (از مهرماه تا مردادماه سال آبی 96-95) تهیه گردید. پارامترهای ورودی مدل به‌ازای مقادیر اندازه‏گیری‌شده تراز آب زیرزمینی در موقعیت چاه‌های مشاهده‌ای واسنجی و در بازه زمانی شهریورماه سال آبی 96-95 تا مردادماه سال آبی 97-96 صحت‌سنجی گردید. درنهایت، سطح آب زیرزمینی با اعمال 6 سناریو شامل کاهش 10 تا 30 درصدی پمپاژ چاه‌ها و افزایش 5 تا 15 درصدی میزان بارندگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج سناریوهای مورد مطالعه نشان داد که کاهش نرخ پمپاژ چاه‌ها، شرایط منابع آب زیرزمینی را به‌طور معنی‌دار بهبود می‌د‌هد، به‌طوریکه با کاهش نرخ پمپاژ چاه‌ها به میزان 30%‏، ضمن جبران کمبود مخزن آبخوان، حجم آب زیرزمینی به میزان 66/13 میلیون‌مترمکعب افزایش خواهد یافت. این در حالی است که افزایش 15 درصدی در میزان بارش سالانه، تنها 5/0 میلیون‌مترمکعب موجب بهبود وضعیت آبخوان خواهدشد. کاهش میزان نرخ تخلیه توسط چاه‌های بهره‌برداری، موجب کاهش میزان جریان آب زیرزمینی ورودی به محدوده آبخوان از 98/41 میلیون‌مترمکعب در شرایط واسنجی مدل به 7/38 میلیون‌مترمکعب در شرایط کاهش 30 درصدی نرخ تخلیه چاه‌ها گردید. با این حال، افزایش میزان بارندگی، موجب تغییرات قابل توجهی در میزان جریان‌های ورودی و خروجی آب زیرزمینی نگردید. همچنین، نتایج بیانگر این است که سناریوهای مدیریتی مانند جلوگیری از اضافه برداشت چاه‏های مجاز و انسداد چاه‌های غیرمجاز نسبت به سناریوهای اقلیمی محتمل اثرات قابل‌توجه‌تری بر بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی دارد. UR - https://idj.iaid.ir/article_149093.html L1 - https://idj.iaid.ir/article_149093_e0179ba75326c0130b0c62b623ab3173.pdf ER -