TY - JOUR ID - 159931 TI - تأثیر خشکسالی بر عملکرد گندم و جو دیم در اقلیم‌های مختلف ایران JO - نشریه آبیاری و زهکشی ایران JA - IDJ LA - fa SN - 2008-7942 AU - شرفی, سعید AU - محمدی قلعه نی, مهدی AD - عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه اراک، اراک، ایران AD - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و محیط زیست، دانشگاه اراک، اراک، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 16 IS - 5 SP - 1010 EP - 1025 KW - تبخیروتعرق مرجع KW - تغییرات اقلیمی KW - خلاء عملکرد KW - دیم‌کاری KW - شاخص‌های چندمتغیره DO - N2 - رویدادهای خشکسالی در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌دلیل تاثیرات گسترده و پرهزینه‌ای که در بخش‌های مختلف اقتصادی و محیط زیست دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. در سال‌های اخیر اثرات این پدیده طبیعی به‌ویژه بر محصولات دیم بسیار مشهود بوده است. در این مطالعه اثرات خشکسالی بر دو محصول استراتژیک دیم ایران (گندم و جو) مورد ارزیابی قرار گرفت. از آنجایی که بخش کشاورزی در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر است، شناسایی مناسب‌ترین ابزار به‌منظور نظارت بر تأثیر اقلیم بر عملکرد محصولات کشاورزی بسیار مهم می‌باشد. بنابراین ارزیابی اثرات شاخص‌های خشکسالی موثرترین ابزار می‌باشد. شاخص‌های مختلف خشکسالی برای ارزیابی تأثیر خشکسالی بر عملکرد گندم و جو دیم در ایران استفاده شده است، که شامل؛ شاخص بارش استاندارد (SPI)، شاخص استاندارد تبخیر و تعرق بارش (SPEI)، شاخص استاندارد رطوبت خاک دو لایه بالایی (SSI1 و SSI2)، شاخص خشکسالی استاندارد دومتغیره شامل؛ MSDI1 بر اساس بارش و تبخیروتعرق مرجع (P&ETref)، MSDI2 بر اساس بارش و رطوبت خاک در لایه اول خاک (P&SM1) و MSDI3 بر اساس بارش و رطوبت خاک در لایه دوم خاک (P&SM2) بودند. دو مجموعه از داده‌های عملکرد محصول در مقیاس‌های مکانی و دوره‌های زمانی مختلف در تجزیه‌وتحلیل استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص‌های خشکسالی محاسبه‌شده در مقیاس‌های زمانی مختلف SPI وSPEI بیشترین همبستگی را با عملکرد گندم و جو دیم به‌ترتیب در اقلیم‌های نیمه‌خشک (7/0 و 77/0)، خشک (68/0 و 64/0)، خیلی‌خشک (63/0 و 61/0) و مرطوب (64/0 و 52/0) داشتند. هم‌چنین نتایج نشان داد که الگوهای مختلف واکنش عملکرد گیاهان به خشکسالی بسته به اقلیم، دوره سال و مقیاس زمانی خشکسالی رخ می‌دهد. پاسخ‌های متفاوت در سراسر کشور مربوط به فصل و مقادیر متغیرهای مختلف اقلیمی بود. UR - https://idj.iaid.ir/article_159931.html L1 - https://idj.iaid.ir/article_159931_4556b116ec18aa00a2633efc223f3261.pdf ER -