TY - JOUR ID - 55120 TI - نقش واردات و صادرات محصولات مهم زراعی و باغی در تجارت مجازی آب و رد پای آب در کشاورزی ایران JO - نشریه آبیاری و زهکشی ایران JA - IDJ LA - fa SN - 2008-7942 AU - زارعی, قاسم AU - جعفری, علی‌محمد AD - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی AD - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ، همدان، ایران Y1 - 2015 PY - 2015 VL - 9 IS - 5 SP - 784 EP - 797 KW - تجارت مجازی آب KW - محصولات کشاورزی KW - صادرات KW - واردات KW - منابع آب KW - نیاز آبی DO - N2 - در این مقاله نقش واردات و صادرات محصولات مهم کشاورزی در تراز خالص تجارت مجازی آب ایران تعیین و شاخص­های آبی کشور محاسبه شده­اند. شاخص­های مطالعه شده شامل؛ رد پای آب در بخش کشاورزی، شدت مصرف آب کشاورزی، شاخص وابستگی به واردات آب مجازی و شاخص خود کفائی آب کشاورزی، بوده­­اند. طول دروۀ مطالعه، پنج ­سال (1388- 1384) بوده ­است. نتایج نشان می­دهند که در این دوره، تراز خالص سالانۀ تجارت مجازی آب کشور همواره مثبت بوده و در نتیجه ایران وارد کنندۀ آب مجازی در سطح جهانی در این دوره بوده است به­طوری­که از طریق صادرات 16 قلم محصول کشاورزی مهم، حدود 9/37 میلیارد مترمکعب آب به­صورت مجازی صادر و از طریق واردات 16 قلم محصول کشاورزی مهم، تقریباً 8/125 میلیارد مترمکعب آب به­صورت مجازی وارد کشور شده است. نکتۀ قابل تأمل در این خصوص، افزایش شدید تراز مثبت خالص تجاری مجازی آب کشور در سال­های آخر این دوره است که دلایل آن افزایش سالانۀ جمعیت و وقوع خشکسالی در اغلب استان­های کشور بوده ­است. در این دوره، میانگین سالانۀ رد پای آب در بخش کشاورزی کشور 8/104 میلیارد مترمکعب بوده و ایران با میانگین 6/17 میلیارد مترمکعب واردات خالص آب مجازی در سال، موجب ذخیرۀ سالیانۀ این حجم آب از منابع داخلی خود شده ­است. هم­چنین شاخص­های آبی محاسبه شده برای کشور نشان دادند که به­طور میانگین در این دوره، شدت مصرف آب کشاورزی 1/67%، شاخص وابستگی به واردات آب مجازی 8/16% و نیز شاخص خود کفائی آب کشاورزی حدود 2/83% بوده­اند UR - https://idj.iaid.ir/article_55120.html L1 - https://idj.iaid.ir/article_55120_1a04c190a99951d529f7ba849efbfa37.pdf ER -