تاثیر آبیاری قطره‌ای نواری (تیپ) بر میزان عملکرد و بهره‌وری آب محصول گندم و شوری خاک در شرایط زارعین (مطالعه موردی: استان همدان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 دانشیار پژوهش موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

چکیده

محدودیت منابع آب و خشکسالی‌های اخیر لزوم استفاده مناسب و بهینه از منابع آب را چند برابر نموده است. آبیاری قطره‌ای یکی از روش‌های نوین آبیاری است که با هدف استفاده بهینه از آب و افزایش بهره‌وری آب در خیلی از محصولات کشاورزی از جمله گندم استفاده می‌شود. این پژوهش به‌منظور بررسی سامانه‌های آبیاری قطره‌ای نواری اجرا شده در سطح مزارع گندم استان همدان و مقایسه آن با سایر سامانه‌های رایج در منطقه طی سال‌های 1396 تا 1398 انجام شد. در این پژوهش ابتدا مزارعی با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای مورد اندازه‌گیری شامل میزان آب آبیاری، عملکرد محصول، بهره‌وری آب، شوری آب آبیاری و تغییرات شوری خاک بود. میزان حجم آب آبیاری در مزارع دارای سامانه آبیاری قطره‌ای از 2716 تا 5760 مترمکعب در هکتار متغیر و بطور میانگین 4153 متر مکعب در هکتار به دست آمد. میانگین حجم آب آبیاری در مزارع دارای سامانه آبیاری بارانی و سطحی به‌ترتیب 4090 و 5918 مترمکعب در هکتار بود. بیشترین میزان متوسط عملکرد مربوط به سامانه آبیاری قطره‌ای، به میزان 5581 کیلوگرم بر هکتار و بعد از آن دو سامانه آبیاری بارانی و سطحی با 4381 و 3000 کیلوگرم در هکتار بود. بالاترین میانگین بهره‌وری آب (آب آبیاری+ بارندگی موثر+ آب آبشویی) مربوط به سامانه آبیاری قطره‌ای (88/0 کیلوگرم بر متر مکعب) و در دو سامانه بارانی و سطحی به‌ترتیب برابر 8/0 و 39/0 کیلوگرم بر متر مکعب برآورد شد. کاربرد آبیاری قطره‌ای نسبت به دو سامانه آبیاری بارانی و سطحی علاوه بر افزایش عملکرد، باعث افزایش 10 و 6/125 درصدی بهره‌وری آب گردید. نتایج نشان داد که میزان شوری خاک در سامانه آبیاری قطره‌ای در اواخر فصل رشد نسبت به اوایل بهار افزایش یافته است، بنابراین بایستی میزان آب آبشویی مورد نیاز به میزان آب کاربردی (آب آبیاری+ بارندگی موثر) در سامانه مذکور اضافه شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of Irrigation system type on the amount of irrigation water, yield and water productivity of wheat in farmers conditions (case study: Hamadan province)

نویسندگان [English]

  • Ali Ghadami Firouzabadi 1
  • Mehdi Akbari 2
1 Associate Professor of Irrigation and Drainage Engineering, Agricultural Engineering Research Department, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hamedan, Iran
2 Associate Professor of Irrigation and Drainage Engineering, Research Institute of Agricultural Engineering, AREEO, Karaj, Iran
چکیده [English]

Water scarcity and the recent droughts have multiplied the necessity of proper and optimal use of limited water resources. Drip irrigation is one of the new methods of irrigation that is used with the aim of optimal use of water and increasing water productivity in many agricultural products including wheat. This research was conducted in order to investigate the drip irrigation systems (Tape) implemented in the wheat fields of Hamedan province and compare it with other common systems during 2016-2018. In this research, first, farms were selected and evaluated by random sampling method. The measured parameters included the amount of irrigation water, yield, water productivity, water salinity and soil salinity changes. The volume of irrigation water in fields with drip irrigation varied from 2716 to 5760 m3/ha and was determined as 4153 m3/ha on average. The average volume of irrigation water in sprinkler and surface irrigation systems was determined as 4090 and 5918 m3/ha, respectively. The highest amount of yield was determined as 5581 kg/ha in the drip irrigation. The average yield in sprinkler and surface irrigation systems was estimated to be 4381 and 3000 kg/ha, respectively. The highest average water productivity (irrigation+ effective rainfall + leaching) related to the drip irrigation system and is 0.88 kg/m3 , and it was determined as 0.8 and 0.39 kg/m3 in sprinkler and surface irrigation system, respectively. Therefore, drip irrigation has increased water productivity by 10% and 125.6% compared to sprinkler and surface irrigation systems. Also, the results of this research showed that the salinity of the soil in the drip irrigation system increased at the end of the growing season compared to the beginning of the spring season. Therefore, leaching water requirement should be added to the amount of applied water (irrigation water + effective rainfall) in the drip irrigation system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Applied water
  • water productivity
  • irrigation system

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار