شناسایی مناطق دارای پتانسیل آب های زیرزمینی با ‏استفاده از مدل‌های تصمیم گیری چند ‏معیاره، ‏AHP‏ و ‏ANP‏ (مطالعه موردی: دشت نایبند-طبس)‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم ومهندسی آب، دانشگاه بیرجند ‏

2 استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

آب‌های زیرزمینی در مناطق نیمه‌خشک و خشک و مناطقی که دسترسی محدود به آب‌های سطحی ‏دارند یک منبع باارزش محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر عمدتاً به دلیل رشد صنعتی شدن، افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی و ‏الگوهای مصرف، ‏تقاضای جهانی آب به‌طور قابل‌توجهی ‏افزایش‌یافته است. ‏در حال حاضر، آب‌های زیرزمینی حدود 34 درصد از کل تأمین آب سالانه جهان ‏را تشکیل می‌دهند و یکی از منابع مهم آب شیرین هستند. جمع‌آوری آب یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش‌های اجرائی پروژه‌های زیربنایی و اقتصادی محسوب می‌شود که استحصال به آن ‏هزینه‌های زیادی را در پی دارد بنابراین، ارزیابی این بخش برای ‏مدیریت پایدار سیستم‌های آب ‏زیرزمینی بسیار مهم است. در این پژوهش از فاکتورهای تأثیرگذار شامل شیب زمین، ژئومورفولوژی، خاک، گسل، پوشش زمین، بارندگی، عمق آب زیرزمینی، ‏تراکم آبراهه و نزدیکی به آب سطحی استفاده شد.‏ بعد از مشخص شدن مهم‌ترین معیارهای مرتبط در راستای فرآیند تصمیم‌گیری، پرسش‌نامه‌ای با عنوان مقایسه زوجی معیارها جهت اخذ نظرات نخبگان و کارشناسان طراحی شد. در ادامه برای محاسبه وزن نرمال معیارهای پتانسیل آب زیرزمینی، از مدل AHP و ANP استفاده شد. در انتها نقشه نهایی در محیط Arc map10.8 ‎‏ ‏ تهیه شد. با استفاده از روش AHP و ANP منطقه ازلحاظ پتانسیل آب زیرزمینی به ۵ قسمت خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم شد. نتایج حاصل از دو روش نشان داد که فاکتور بارندگی مهم‌ترین فاکتور در پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی است. درنهایت برای اعتبار سنجی نقشه به‌دست‌آمده پتانسیل آب زیرزمینی از اطلاعات 10 حلقه چاه، ‏‏3قنات و 3چشمه در ناحیه نایبند استفاده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying areas with underground water potential using multi-criteria decision-making models, AHP and ANP (case study: Naiband-Tabas Plain)

نویسندگان [English]

  • amir khazaei fiz abad 1
  • Mohsen Pourreza Bilondi 2
1 Master student of water science and engineering, Birjand University
2 Assistant Professor of Water Engineering Department., University of Birjand.,Birjand., Iran
چکیده [English]

Groundwater becomes an important resource in semi-arid and arid regions and areas where access to surface water is limited. In recent years, due to the growth of industrialization, increase in population and change in lifestyle and consumption patterns, it is globally significant. Currently, groundwater accounts for about 34% of the world's total annual water supply and is one of the most important sources of fresh water. Water collection is one of the most important and vital parts of implementing infrastructure and economic projects, which entails a lot of costs, therefore, the evaluation of this matter is for the management of sustainable systems. Groundwater is very important. In this research, influential factors including land slope, geomorphology, soil, fault, land cover, rainfall, depth of underground water, watercourse density and proximity to surface water are used. A questionnaire with the title of comparing two criteria was designed to obtain the opinions of elites and design. In the following, AHP and ANP models are used to calculate the normal weight of underground water potential. At the end, the final map was prepared in the Arc map 10.8 environment. Using AHP and ANP methods, the area was divided into 5 parts: very good, good, medium, poor and very poor. The results of two methods showed that the rainfall factor is the most important factor in determining the potential of underground water. Finally, the information of 10 wells, 3 aqueducts and 3 springs in Nayband area was used to evaluate the validity of the obtained map of underground water potential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Groundwater potential
  • AHP
  • ANP
  • Nayband
  • multi-criteria decision analysis

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار