مدل پویای سیستم بهسازی شبکه آبیاری فومنات از دیدگاه شاخص‌های کفایت و عدالت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد سازه‌های آبی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مهندسی سازه‌های آبی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استادیار گروه مهندسی منابع آب دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

سهم عمده­ای از منابع آبی برای مصارف کشاورزی از طریق شبکه­های آبیاری و زهکشی استفاده می­شود. بررسی عملکرد شبکه­های کشور نشان داده است که کارایی بسیاری از آن­ها پایین می­باشد. لذا توجه به مقوله بهسازی شبکه­های آبیاری، جهت ارتقاء عملکرد آن­ها اهمیت ویژه­ای دارد. به­دلیل پیچیدگی مسئله بهسازی شبکه­های آبیاری و وجود تعاملات بین اجزای آن، نیاز به یک نگاه جامع و آینده­نگر وجود دارد. یکی از ابزارهای مدیریتی برای این منظور، علم پویایی سیستم است. در این تحقیق وضعیت موجود شبکه آبیاری فومنات در قالب ساختار علی و معلولی شناسایی و مدل مفهومی و کمی حاکم بر بهسازی این شبکه از دیدگاه شاخص­های فرآیندی، تعیین گردید. خروجی­های مدل در قالب سیاست­های مختلف بهسازی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از آن است که با ادامه روند فعلی در آینده، وضعیت شبکه از منظر مطلوبیت که مجموعه­ای از شاخص­های فرآیندی است، وخیم­تر خواهد شد. در مقابل نشان داده شده است که در صورت اعمال سیاست­های مختلف، سطح مطلوبیت شبکه به نسبت­های مختلف افزایش می­یابد. از بین سیاست­های منفرد، سیاست سرمایه­گذاری برای بهسازی فیزیکی و سیاست ثابت نگه­داشتن سطح زیر کشت، به­ترتیب در کوتاه­مدت و بلند مدت بیش­ترین تأثیر را بر افزایش مطلوبیت شبکه داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

System Dynamic Model For Foomanat Irrigation Network Improvement from Adequacy and Equity point of view

نویسندگان [English]

  • Samaneh Shabani 1
  • Mohammad Javad Monem 2
  • Ali Bagheri 3
1 M. Sc. Graduate, Department of Water Structure Engineering, Tarbiat Modares University., Tehran., Iran
2 Associate Professor, Department of Water Structure Engineering, Tarbiat Modares University., Tehran., Iran
3 Assistant Professor, Department of Water Resources Engineering, Tarbiat Modares University., Tehran., Iran
چکیده [English]

Major share of water resources are used for agricultural purposes. Irrigation networks, have important role in optimal use of water resources. Due to several factors many of the irrigation networks in Iran, are performing below expectations. Therefore performance improvement of irrigation networks and their rehabilitation is necessary. Due to the complexity of the problems of irrigation networks and the interactions between components, irrigation performance improvement, requires a comprehensive and prospective approach. One of the management tools for this purpose is dynamics system.
In this research, Causal loop diagrams for Foomanat irrigation network are determined and conceptual model is developed. Afterward the quantitative model is developed and several rehabilitation policies are analyzed.
The results suggest that if current processes are continue, the utility of irrigation network will decrease. It is shown that various policies can improve the network utility in different ratios. Among the individual policies the policies of investment for physical improvements and limiting the expansion of cultivated area have greater impact on network utility improvement in short-term and long-term respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adequacy
  • Equity
  • Foomanat Irrigation network
  • Rehabilitation
  • system dynamics
  • Utility

مراجع

حاتم،ا. 1390. استفاده از رویکرد دینامیک سیستم­ها در نوسازی شبکه­های آبیاری با کمی کردن توابع آن از دیدگاه راندمان (مطالعه موردی شبکه آبیاری قزوین). پایان­نامه کارشناسی ارشد سازه­های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
شرکت مهندسی مشاور پندام. 1383. مطالعات مدیریتی مدیریت تحویل و توزیع آب در شبکه. ج 24. گزارشات مطالعه بهسازی شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود گیلان، شرکت سهامی آب منطقه­ای گیلان، وزارت نیرو.
شعبانی،س. 1391. بهسازی شبکه­های آبیاری از دیدگاه شاخص­های فرآیندی با استفاده از رویکرد پویایی سیستم­ها (مطالعه موردی شبکه آبیاری فومنات). پایان­نامه کارشناسی ارشد سازه­های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
منعم،م.ج.، قدوسی،ح و عمادی،ع. 1385. کمی کردن عملکرد بهره­برداری کانال­های آبیاری در شرایط تغییر نیاز با استفاده از مدل هیدرودینامیک تحلیل جریان غیرماندگار. پژوهش کشاورزی آب، خاک و گیاه در کشاورزی، ج 6، ش 3، ص 17-29، پاییز 1385.
واعظ تهرانی،م.، منعم،م.ج و باقری،ع. 1389.  توسعه مدل نوسازی شبکه­های آبیاری با رویکرد دینامیک سیستم­ها- مطالعه موردی شبکه­های آبیاری قزوین، نهمین کنفرانس هیدرولیک ایران، تهران، آبان 1389.
Fletcher, E.J. 1998. The Use of System Dynamics as a Decision Support Tool for The Management of Surface Water Resources. Procceding of the first international conference on New Information Technology for Decision-Making in Civil Engineering, University of Quebec, Montreal, Canada, 909-920.
Khan,S. 2004. Irrigation Development, Rational Allocation of Water Resources and Food Security in CHINA. Chinese National Committee on Irrigation and Drainage.
Korkmaz,N., Avci,M., Unal,H.B., Asik,S and Gunduz,M. 2009. Evaluation of the Water Delivery Performance of the Menemen Left Bank Irrigation System Using Variables Measured On-Site. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, American Society of Civil Engineering Irrigation and Drainage Engineering. 135: 5. 633-642
Molden,D.J., Gates,T.K. 1990. Performance Measures for Evaluation of  Irrigation-Water Delivery System. Journal of  Irrigation and Drainage Engineering, American Society of Civil Engineering. 116: 6. 804-822.
Stave,K.A. 2003. A system dynamics model to facilitate public understanding of water management options in Las  Vegas, Nevada. International Journal of Environmental Management. 67:303-313
Urrestarazu,L.P., Diaz,J.A.R., Poyato,E.C and Luque,R.L. 2009. Quality of Service in Irrigation Distribution Networks: Case of Palos de la Frontera Irrigation District, Spain. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, American Society of Civil Engineering. 130: 6. 755-762.
 
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 48
آذر و دی 1393
صفحه 826-836

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار