تحلیل آزمایشگاهی تلفات انرژی در سرریزهای پلکانی گابیونی در شرایط بدون رسوب و با رسوب‌گذاری در بالادست سازه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم و مهندسی آب - سازه‌های آبی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

2 استاد گروه مهندسی آب،دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد،ایران

3 علوم ومهندسی آب- دانشگاه فردوسی مشهد- مشهد - ایران

چکیده

سرریز‌های پلکانی گابیونی از پرکاربردترین سازه‌ها در اجرای بندهای انحرافی و سازه‌های حفاظتی رودخانه‌ها هستند. در عمده‌ی طرح‌های اجرایی به­خصوص در سازه‌های حفاظتی و مهندسی رودخانه بالادست این فرم از سازه‌ها در سال‌های اولیه بهره‌برداری از رسوبات انباشته می‌شود. انباشت رسوب در طرح‌های آبخیزداری به عنوان یکی از اهداف اجرایی این سازه‌ها است. در این پژوهش تحلیل افت انرژی در این نوع سازه و مقایسه آن در دو حالت بدون رسوب و بارسوب­گذاری در بالادست سازه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور مدل آزمایشگاهی سرریزه‌های پلکانی گابیونی در سه حالت 1، 2 و 3 پله با شیب بدنه در بالادست قائم و در پایین‌دست 1:1 ساخته و در یک فلوم آزمایشگاهی به عرض 50 سانتی­متر و طول 11 متر تحت دبی‌های مختلف مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد تلفات انرژی در سرریزه‌های گابیونی بدون رسوبات تا 75 درصد به دست می‌آید. به­دلیل تخلخل بدنه در گابیون‌های بدون رسوب، دبی‌های کم جریان به­صورت درون­گذر از داخل بدنه عبور می‌کند. در این حالت با افزایش دبی تلفات انرژی هم افزایش می‌یابد. هنگامی که بخشی از جریان به­صورت روگذر ایجاد شده و جریان تلفیقی روگذر و درون­گذر مشاهده شود، افزایش دبی موجب کاهش تلفات انرژی خواهد شد. در سرریزهای دارای رسوبات بطور کلی افزایش دبی موجب کاهش تلفات انرژی است. در دامنه دبی‌های درون­گذر سرریزهای گابیونی بدون رسوب، راندمان تلفات انرژی سرریزهای دارای رسوب در عدد شیب‌شکن یکسان بیش­تر است در صورتی­که در دامنه دبی‌های روگذر راندمان تلفات انرژی مدل‌های بدون رسوب بیش­تر است. در این تحقیق روابطی برای محاسبه راندمان تلفات انرژی برای سرریزهای پلکانی گابیونی در دامنه اعداد شیب‌شکن بین 0002/0 تا 03/0 برای دو حالت با رسوب و بدون رسوب در بالادست سرریز ارایه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Laboratory Analysis of Energy Losses in Gabion Steeped Spillways With and Without Sedimentation at Upstream

نویسندگان [English]

  • Hossien Rajaei 1
  • saeedreza khodashenas 2
  • kazem Esmaili 3
1 1-Ph.D Student of Water Engineering, Ferdowsi University of Mashhad
2 water engineering group professor'Mashhad ferdowsi university, Iran
3 water science and engineering. ferdowsi university of mashhad- mashhad -Iran
چکیده [English]

Energy losses in steeped spillways is one of the most important design parameters in this structure. Stepped spillways are used in high dams, diversio dams and in watershed structures. Gabion stepped spillways are usually used in diversion dams and structures of river protection. They are used in most projects, Specially in projects of stabilizing river and filling with sediment at upstream is one of the goals. Since gabion structures in many places is a good option, gabion stepped spillways are being built with a height between 1 to 3 meters and these structures usually can be built with the same form. Therefore this form of gabion in the early years are filled with sediment. In this research compare the energy losses in two form of gabions stepped spillways (gabions stepped spillways with and without sedimentation at upstream) is done. To reach this goal, models of gabion stepped spillways with and without sedimentation were built with the same geometric dimensions and were installed in a laboratory flume with 50cm width and 11m length. Spillways  have 1, 2 and 3 steps. The result showed that the maximum efficiency of energy loss in the gabion stepped spillways without sedimentation, occur up to 75%. At low flow rates, in the gabion without sedimentation flow traverses through the porous body. In this mood, when discharge increases the energy losses will increase too, but in the flow passing through and upper gabion, energy losses will be reduced. In gabion stepped spillways with sedimentation, increasing flow always makes reduce energy losses. When current passes through the porous body, in gabion without sediment energy losses is less than gabion with sediment. But when current passes from the top of gabion, in gabion without sediment energy losses is more than gabion with sediment. This study present three formulas for calculating energy losses in Gabion stepped spillways..
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diversion dam
  • Gabion
  • Head Loss
  • Sedimentation
  • Steeped spillways

مراجع

1-      ابراهیمی،ن‌.ق.، کاشفی‌پور،م و ابراهیمی،ک. 1384. بررسی خصوصیات هیدرولیکی جریان بر روی مدل سرریز توری سنگی پلکانی. پنجمین کنفرانس هیدرولیک ایران. خردادماه، دانشکده مهندسی دانشگاه شهید باهنر کرمان.
2-      چانسون،ه. 1384. هیدرولیک شوت­ها و سرریزهای پلکانی. ترجمه ابوالفضل شمسایی، فرزاد پاک‌نهال دانشگاه صنعتی شریف، موسسه انتشارات علمی. 518 صفحه– وزیری
3-      سلماسی،ف.، فرسادی­زاده،د و محیط،ح. 1390. بررسی آزمایشگاهی استهلاک انرژی جریان از روی سرریز گابیونی پله­ای. نشریه دانش آب و خاک. 21. 4: 164-152.
4-      عباسی،ع.ا.، حبیبی،م.، صدیق،ر.، رجایی،س.ح.، اعظمی‌راد،م. 1390. بررسی بهینه‌سازی روش‌های تعیین محل و فاصله بین بندهای اصلاحی در آبخیزهای مناطق خشک و نیمه­خشک. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی.
5-      عزیز، ا.، مفتاح هلقی،م.، تبار احمدی،ض و گلمایی،ح. 1387. بررسی تاثیر تخلخل مصالح مورد استفاده بر افت انرژی جریان در سرریزهای پلکانی گابیونی. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان. 15. 1: 158-150.
6-      مفتاح هلقی،م.، عزیزی،ا.، دهقانی،ا.، الحسینی،ن. 1388. استهلاک انرژی جریان در سرریزهای پلکانی توری سنگی با به‌کارگیری صفحات نفوذناپذیر. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان.  16. 2: 241-234.
7-      کاظمی‌نسبان،غ و شفاعی بجستان،م. 1376. بررسی آزمایشگاهی میزان استهلاک انرژی در سرریزهای پلکانی گابیونی. اولین کنفرانس ملی هیدرولیک ایران. تهران، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی. 78-96.
 
8-       Chanson,H. 1994. Comparison of energy dissipation between nappe and skimming flow regimes on stepped chutes. Journal of Hydraulic Research. 32.2: 213-218.
9-       Chanson,H. 2001. The Hydraulics of Stepped Chutes and Spillways. Balkema, Lisse, The Netherlands (ISBN 90 5809 352 2)
10-   Chinnarasri,C., Donjadee,S., Israngkura,U. 2008. Hydraulic characteristics of gabion-stepped weirs. Journal of Hydraulic Engineering. 134.8: 1147-1152
11-   Dhatrak,A.I., Tatewar,S.P. 2009. Discussion of “Hydraulic Characteristics of Gabion-Stepped Weirs” by Chaiyuth Chinnarasri, Somachai Donjadee, and Udomsak Israngkura. Journal of Hydraulic Engineering. 135.10:871-872.
12-   Kells,J.A. 1993. Spatially varied flow over rockfill embankments. Canadian Journal of Civil Engineering. 20.5: 820-827.
13-   Kells,J.A. 1994. Energy dissipation at a gabion weir with throughflow and overflow. In annual Conference Canadian society for civil engineering. Winnipeg, Canada. June (pp. 1-4).
14-   Khatibi,R., Salmasi,F., Ghorbani,M.A., Asadi,H. 2014. Modelling Energy Dissipation Over Stepped-gabion Weirs by Artificial Intelligence. Journal of  Water resources management. 28.7: 1807-1821.
15-   Khatibi,R., Salmasi,F., Ghorbani,M.A., Asadi,H. 2014. Modelling Energy Dissipation Over Stepped-gabion Weirs by Artificial Intelligence. Journal of  Water resources management. 28.7: 1807-1821.
16-   Nazari,S., Gholami,R. 2014. Laboratory evaluation of Scour rate and energy dissipation in Gabion Stepped Weirs with considering the effect of Discharge and tail water depth. Journal of Applied Science and Agriculture. 9.4: 1424-1439.
17-   Pagliaraa,S., Palermoa,M., Mahmoudi Kurdistania,S., Sagvand Hassanabadia,L. 2015. Erosive and hydrodynamic processes downstream of low-head control structures. Journal of Hydraulic Research. 3.2:122-131.
18-   Peyras,L., Royet,P., Degoutte,G. 1992. Flow and energy dissipation over stepped gabion weirs. Journal of Hydraulic Engineering. 118.5:707-717.
19-   Salmasi,F., Sattari,M.T., Pal,M. 2012. Application of data mining on evaluation of energy dissipation over low gabion-stepped weir. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 36. 95-106.
20-   Salmasi,F., Chamani,M,R., Farsadizade,D. 2012. Experimental study of energy dissipation over steooed gabion spillways with low heights. Journal of  Transactions of Civil Engineering. 36.C2: 253-264 Printed in The Islamic Republic of Iran, Shiraz University.
21-   Shafai-Bejestan,M., Kazemi-Nasaban,G.H. 2011. Experimental Study on Gabion Stepped Spillway. Experimental Methods in Hydraulic Research Geoplanet. Journal of  Earth and Planetary Sciences. 1: 267-274
22-   Stephenson,D. 1979. Gabion Energy Dissipators. 13th International Congress on. Large Dams. New Delhi. India. 50(R3): 33-43
23-   Wuthrich,D., Chanson,H. 2014. Aeration and Energy Dissipation over Stepped Gabion Spillways: a Physical Study. School of Civil Engineering, The University of Queensland. REPORT No. CH92/13. ISBN 9781742720944
24-   Wuthrich,D., Chanson,H. 2014. Hydraulics, Air Entrainment, and Energy Dissipation on a Gabion Stepped Weir. Journal of Hydraulic Engineering. 140.9.4036-4046.
25-   Zhang,J., Chen,J.,Wang,Y. 2012. Experimental study on time-averaged pressures in stepped spillway. Journal of Hydraulic Research. 50.2: 236-240.
26-   Zhang,G., Chanson,H. 2014. Step Cavity and Gabion Aeration on a Gabion Stepped Spillway. 5th International Symposium on Hydraulic Structures Brisbane, Australia, 25-27 June 2014.
27-   Zhang,G., Chanson,H. 2016. Gabion Stepped Spillway: Interactions between Free-Surface, Cavity, and Seepage Flows. Technical Note. Journal of Hydraulic Engineering. 142.5. Paper 0601-0606.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 11، شماره 5 - شماره پیاپی 65
آذر و دی 1396
صفحه 900-910

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار