تأثیر بهای واقعی آب بر گسترش سطح روش‌های آبیاری تحت فشار و بهبود بهره‌وری اقتصادی آب آبیاری (مطالعه موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آبیاری و آبادانی ،دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشکده کشاوزی دانشگاه تهران

چکیده

افزایش بهره‌وری آب یکی از سازوکارهای مدیریت مصرف آب است و ابزارهای اقتصادی مانند قیمت‌گذاری آب از جمله فرآیندهایی هستند که منجر به کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری آب خواهند شد. در این پژوهش به بررسی تأثیر قیمت‌گذاری آب در افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی در شبکه آبیاری دشت قزوین با کمک سیستم‌های نوین آبیاری پرداخته شده است. بدین منظور با استفاده از اطلاعات موجود شامل هزینه‌های احداث شبکه، هزینه‌های جاری و سایر هزینه‌ها قیمت تمام شده هر متر مکعب آب در شبکه آبیاری دشت قزوین بر اساس روش اقتصاد مهندسی برای سال 1398، 8295 ریال برآورد شد. سپس با توجه به الگوی کشت حاکم بر شبکه، حجم آب مورد نیاز محصولات و هزینه و درآمد مرتبط با آنها، بهره‌وری اقتصادی هر یک از محصولات موجود در شبکه در چهار سناریوی مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد قیمت فروش آب در شبکه آبیاری در سال پایه مطالعه بسیار پایین‌تر از قیمت تمام شده آن است، همچنین قیمت‌گذاری آب در شبکه آبیاری، به دلیل بالابردن هزینه‌های کشاورزان، منجر به تشویق کشاورزان به اجرای سیستم‌های نوین آبیاری و به تبع آن منجر به کاهش مصرف (به شرط عدم افزایش سطح کشت) و افزایش بهره‌وری آب در شبکه آبیاری دشت قزوین می‌گردد. درصورتی که کشاورزان نسبت به اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در مزارع خود اقدام نمایند بهره وری اقتصادی در شبکه افزایش می‌یابد و دولت می‌تواند آب را به قیمت تمام شده به کشاورزان بفروشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of water pricing on persuading farmers to use modern irrigation systems and increasing the economic productivity of irrigation water (Case study: Qazvin Plain Irrigation Network)

نویسندگان [English]

  • Hasti Kazem Attar 1
  • Hamideh Noory 2
  • Hamed Ebrahimian 3
1 Dept. of Irrigation & Reclamation Eng. College of Agriculture and Natural Resources University of Tehran P. O. Box 4111, Karaj, IRAN 31587-77871.
2 Dept. of Irrigation & Reclamation Eng. College of Agriculture and Natural Resources University of Tehran P. O. Box 4111, Karaj, IRAN 31587-77871.
3 Associate professor, Department of Irrigation and Reclamation Eng., College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran.
چکیده [English]

Increasing water productivity is one of the mechanisms for water use management, and economic methods such as water pricing, are one of the solutions that reduce water consumption and increase water productivity. In this research, the impact of water pricing on increasing the water productivity in the irrigation network of Qazvin plain by the aid of modern irrigation systems was investigated. Therefore, regarding existing information comprised of network construction costs, ongoing costs and other expenditures, the cost for per cubic meter of water in the irrigation network of Qazvin plain was estimated based on the engineering economics method in 2018. Then, according to the cropping pattern of the network, the net irrigation requirement of each crop and its associated costs and incomes, the economic productivity of each crop was investigated regarding to four different scenarios The results illustrated that the price of water sales in the irrigation network is much lower than its real price. Water pricing in irrigation network due to a rise in farming costs has led to encouraging farmers to implement modern irrigation systems as well, and consequently resulted in a reduction in water consumption and increased water productivity in the irrigation network of Qazvin plain. Thus, if farmers implemented modern irrigation systems in their fields, economic water productivity in the network would increase and the government could sell the water to the farmers at a realistic price.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modern irrigation systems
  • Network irrigation
  • Water sale
  • Water pricing

مراجع

اسدی، ا.، سلطانی، غ.، ترکمانی، ج. 1386. قیمت‌گذاری آب کشاورزی در ایران مطالعه موردی اراضی زیر سد طالقان. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه. 58 (15): 61-90.
اسماعیلی مؤخر فردویی، م. ح. ابراهیمی، ک. عراقی نژاد، ش. فضل الهی، ه. 1397. تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رویکرد قیمت گذاری بر اساس نوع محصول در استان مرکزی. مدیریت آب و آبیاری. 8 (1) : 149-163.
احمدپور، م.، صبوحی صابونی، م. 1388. قیمت‌گذاری آب در بخش کشاورزی با استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی بازه‌ای: مطالعه موردی دشتستان. اقتصاد کشاورزی. 3 (3) : 121-141.
الهی، م. وکیل پور، م. ح. نجفی علمدارلو، ح. 1397. تأثیر قیمت و سهمیه بندی آب در راستای مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت کبودرآهنگ. پژوهش آب در کشاورزی. 32: 267-283.
باعزم، ز.، ناصری، م. 1396. بررسی مدیریت تقاضای آب کشاورزی در منابع آب‌های زیرزمینی با تأکید بر سیاست قیمت‌گذاری با استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی PMP. اولین همایش ملی فرصت‌های نوین تولید و اشتغال بخش کشاورزی در شرق کشور (در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی). دانشگاه بیرجند.
باقری، ا.، نیکویی، ع.، خداداد کاشی، ف.، شوکت فدایی، م. 1396. ارزیابی سیاست قیمت‌گذاری آب بر پایداری و حفظ آبخوان: مطالعه آبخوان مهیار شمالی در حوضه زاینده رود. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. 31 (2) : 105-120.
بلالی، ح. 1389. بررسی تأثیر سیاستهای قیمتی و کشاورزی بر حفظ منابع آبهای زیرزمینی مطالعه موردی: دشت بهار، پایان نامه دکتری رشته اقتصادکشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین. 1398. طرح سازگاری با کم آبی.
سلطانی، غ. زیبایی، م. 1375. نرخ گذاری آب کشاورزی. فصلنامه امور آب وزارت نیرو، مجله آب و توسعه، ویژه نخستین گردهمایی علمی کاربردی اقتصاد آب، شماره 14.
سهرابی، ت.، علیزاده، م.، وردی نژاد.، آبابایی، ب.، اجاقلو، ح.، نوری، م. 1389. ارزیابی عملکرد سیستم‌های آبیاری تحت فشار شبکه آبیاری دشت قزوین. سومین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. دانشگاه شهید چمران، اهواز
قبادی نیا، ه.، محقق نیا، م.ج.، قبادی نیا، م. 1393. تعیین ارزش اقتصادی آب در نهاده‌های کشاورزی و پیشنهاد الگوی کشت بهینه، مطالعه موردی: دشت گلپایگان، شامل غرب استان اصفهان. فصلنامه بین المللی منابع آب و توسعه. 2 (1) : 155-167.
منتظر، ع.، میرشفیعی، س. 1391. توسعه و کاربرد مدل چند معیاره فازی قیمت‌گذاری آب در شبکه‌های آبیاری. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 3 (6) : 226-237.
وزارت نیرو. 1392. مبانی تعیین آب بها، حق النظاره و حق اشتراک، سازمان مدیریت منابع آب ایران، معاونت امور آب.
Chu, l., Grafton, R. Q. 2020. Water pricing and the value-add of irrigation water in Vietnam: Insights from a crop choice model fitted to a national household survey. Agricultural Water Management. 228 (2): 105881
Cortignani, R., Severini, S. 2009. Modeling farm-level adoption deficit irrigation using positive mathematical programming. Agricultural water management, 96:1785-1791.
Favre, M., Montginoul, M. 2018. Water pricing in Tunisia: Can an original rate structure achieve multiple objectives?. Journal of Environmental Management. 55:209-223
Huang, Q., Rozelle, S., Howitt, R. 2006. Irrigation water pricing policy in china. American agricultural economics association annual meeting. Long Beach, CA.
Kejser, A. 2018. European attitudes to water pricing: Internalizing environmental and resource costs. Journal of Environmental Management. 183:453-459
Mathur, O.P. 2003, Urban Water Pricing: An Asian Perspective, IDFC Chair in Urban Economics and Finance, National Institute of Public Finance and Policy, New Delhi, India.
Sahin, O., Berton. E., Beal, C. 2018. Evaluating a novel tiered scarcity adjusted water budget and pricing structure using a holistic systems modelling approach. Journal of Environmental Management. 215:79-80.
Singh, K. 2007. Rational Pricing of Water as an Instrument of Improving Water Use Efficiency in the Agricultural Sector: A Case Study in Gujarat, India
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 80
خرداد و تیر 1399
صفحه 616-625

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار