تغییرات زمانی و مکانی ردپای اکولوژیکی و ارزش اقتصادی آب در محصول گوجه فرنگی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

2 گروه مهندسی منابع طبیعی- دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

3 گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس ،ایران

چکیده

در این مطالعه، تغییرات مکانی و زمانی اجزاء ردپای اکولوژیکی آب محصول گوجه فرنگی فاریاب و میزان ارزش اقتصادی آب مجازی طی دوره آماری 1384 تا 1396 در استان‌های تولید کننده برآورد شده است. نتایج نشان داد متوسط ردپای اکولوژیکی آب در محصول مذکور 2/327 متر مکعب در هر تن است که به ترتیب سهم آب سبز، آبی و خاکستری 6/4، 5/83 و 9/11 درصد است که به‌ترتیب استان بوشهر (8/86 مترمکعب بر تن) و استان قم (6/771 مترمکعب بر تن) دارای کمترین و بیشترین ردپای آب در ایران هستند. بالاترین سهم آب سبز مربوطه به استان‌های بوشهر، جنوب کرمان، مازندران و هرمزگان و بیشترین سهم آب آبی مربوط به استان‌های لرستان، کهگیلویه و بویر احمد و خراسان رضوی است. متوسط ارزش اقتصادی آب مجازی گوجه فرنگی در ایران 78/0 دلار در هر مترمکعب است که به ترتیب بالاترین (68/1دلار برمترمکعب) و پائین ترین (29/0 دلار برمترمکعب) مربوط به بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد است. متوسط سالانه حجم آب مجازی تولید گوجه فرنگی 9/3925 میلیون متر مکعب است.سهم استان‌های قم، گیلان و خراسان جنوبی در صادرات آب مجازی بالاترین است. نهایتا نتایج این تحقیق مشخص کرد که با توجه به محدودیت آب و خاک در ایران، شاخص ردپای اکولوژیکی، میزان حجم آب مجازی و آگاهی از تجارت آب مجازی اطلاعات مفیدی را برای اولویت‌بندی کشت گوجه در مناطق مستعد ارائه می‌نماید و در نهایت پیشنهاد می‌شود که دیدگاه حاضر جهت تخصیص منابع آب کشاورزی و سیاستگذاری توقف و یا توسعه کشت در مقیاس استانی و ملی وارد گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing Spatio-temporal Changes of Ecological Water Footprint and Economic Value of Water in Tomato production at Iran

نویسندگان [English]

  • Mehrnaz Yahyazadeh 1
  • Ommolbanin bazrafshan 2
  • Yahya Esmaeilpour 3
1 M.Sc. of Watershed Management, Faculty of Natural Resources and Agriculture, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
2 Department of Naturla Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
3 Department of Natural Resources, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran
چکیده [English]

In this study, spatial and temporal changes of ecological footprint components and the economic value of virtual water of tomato crop have been estimated during the 2005 - 2017 in the producing provinces. The results showed that the average ecological footprint of water in the mentioned product is 327.2 m3/ton, which is the share of green, blue and gray water footprint is 4.6%, 83.5% and 11.95, respectively. Bushehr province (86.8 m3/ton) and Qom province (771.6 m3/ton) have the lowest and highest water footprints in Iran, respectively. The highest share of green water footprint is related to Bushehr, Southern Kerman, Mazandaran and Hormozgan provinces while the highest share of blue water footprint is related to Lorestan, Kohgiluyeh, Boyer-Ahmad and Khorasan Razavi provinces. The average economic value of virtual water in Iran is 0.78 USD/m3, which is the highest (1.68 USD/m3) and the lowest (0.29 USD/m3) in Bushehr, Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad, respectively. The average volume of virtual water for tomato production is 3925.99 MCM per annual, of which 99% is exported annually from the Iran. The share of Qom, Guilan and South Khorasan provinces in the export of virtual water is the highest. Finally, the results of this study showed that due to water and soil limitations in Iran, ecological footprint index, virtual water volume and awareness of virtual water trade provide useful information for prioritizing tomato cultivation in susceptible areas. Therefore, it is suggested that this concept be used for the allocation of agricultural water resources and policy to stop or develop cultivation at the provincial and national scale.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Virtual Water
  • Water Footprint
  • Economic Value of Water footprint
  • Irrigated Tomato

مراجع

بذرافشان، ا.، و گرگانی نژاد مشیزی، ز. 1396. تحلیل تغییرات زمانی و مکانی آب مجازی در محصول گوجه فرنگی در استان هرمزگان تحت تغییر اقلیم. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع غذایی)، 22(1): 43-29.
بذرافشان، ا.، و گرگانی نژاد مشیزی، ز. 1398. ارزیابی کارایی مصرف آب و ردپای آب در محصول زعفران در ایران. نشریه زراعت و فناوری زعفران، 7(4): 505-519.
حسینی، ا.، مهرگان، ن. و ابراهیمی، م. 1395. تعیین الگوی کشت بهینه محصولات زراعی با تاکید بر پیشینه کردن منافع اجتماعی و واردات خالص آب مجازی(مطالعه موردی دشت بهار همدان). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 8(3): 144-123.
حاتمی، ع.، و نوربخش، س. 1397. بازسازی معنایی بحران آب در شرق اصفهان براساس نظریه‌ی زمینه‌ای. جامعه شناسی کاربردی، 73 (1) 123-142.
رمضانی اعتدالی، ه.، شکوهی، ع. و مجتبوی، ا. 1395. بهره‌گیری از مفهوم ردپای آب مجازی در تولید محصولات اصلی برای عبور از بحران آب منطقه قزوین. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی)، 31(2):433-422.
قلی‌پور، س. و محمد‌زاده، ر. 1392. بررسی بازار گوجه فرنگی در حهان و ایران و ارائه رهنمود‌هایی جهت کاهش تهدید‌های پیش روی آن در ایران. دو ماهنامه بررسی‌های بازرگانی، 63 (11): 73-60.
محسن زاده، ر.، و فکوهی، ن. 1398. بحران آب در سایه کشاورزی افزایی و کشاورزی زدایی کشور: تشریح ارتباط بحران آب در بخش کشاورزی و وابستگی به نفت در کشور، 11(1): 267-292.
محمودنیا میمند، م.،  فارسی، م.، مرعشی، س. ح و عبادی، پ. 1391. بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی چهار گونه گوجه فرنگی به تنش خشکی . علوم باغبانی، 26(4): 409-416.
وحید، م.، و رنجبر، م. 1397. آسیب شناسی بعد سیاسی حکمرانی آب در ایران(1392-1368). فصلنامه علمی _ پژوهشی سیاستگذاری عمومی، 4: 223-203.
Ababaei, B., and Etedali, H.R. 2017. Water footprint assessment of main cereals in Iran. Agricultural Water Management 179: 401-411.
Bazrafshan, O., Etedali, H.R., Moshizi, Z.G.N. and Shamili, M. 2018. Virtual water trade and water footprint accounting of Saffron production in Iran. Agricultural water management 213: 368-374.
Bazrafshan, O., Zamani, H., Ramezanietedli, H., Moshizi, Z.G., Shamili, M., Ismaelpour, Y. and Gholami, H. 2020. Improving water management in date palms using economic value of water footprint and virtual water trade concepts in Iran. Agricultural Water Management 229: 105941.
Bazrafshan, O., Zamani, H., Etedali, H.R. and Dehghanpir, S. 2019. Assessment of citrus water footprint components and impact of climatic and non-climatic factors on them. Scientia Horticulturae 250: 344-351.
Golkar, F., Farahmand A., and Fardad H. 2008. Effect of irrigation water on yield and water use efficiency in tomato. Journal of Water Engineering 1: 13- 19.
Hoekstra, A.Y., and Chapagain. A. K. 2008. Globalization of water: Sharing the planets freshwater resources. Blakwell Publishing, Oxford, UK.
Hoekstra, A.Y., and Hung, P.Q. 2002. Virtual water trade: A quantification of virtual water flows between nations in relation to international crop trade. Value if the Water Research Report Series. No. 11, UNESCO-IHE, Delft.
Islamic, Republic Iran Meteorological Organization, 2016. WWW.IRIMO.ir
Jenkinson, D.S. 2001. The impact of humans on the nitrogen cycle, with focus on temperate arable agriculture. Plant and Soil 228. 1: 3-15.
Satatistical Center of Iran, 2016. WWW.amar.org
Obuobie, E., Gachanja, P.M., and Dorr, A.C. 2005. The Role of Green water in Food Trade. Term paper for the Interdixciplinary Course, International Doctoral Studies. Center of Development Research University of Bonn.
Zhang, C., McBean E. A., Huang J. 2014.A Virtual Water Assessment Methodology for Cropping Pattern Investigation. Water Resource Management 28: 2331–2349.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 14، شماره 6 - شماره پیاپی 84
بهمن و اسفند 1399
صفحه 2047-2059

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار