بررسی میزان آب کاربردی و بهره‌وری آب مزارع سیب‌زمینی در شرایط زارعین استان فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارپژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش

2 موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

با توجه به کمبود منابع آب در کشاورزی، بهبود مدیریت آبیاری مزارع سیب‌زمینی می‌تواند منجر به کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری این محصول مهم شود. بدین منظور، لازم است اطلاع کافی و دقیقی از وضعیت میزان آب کاربردی و بهره‌وری آب در شرایط مدیریت زارعین وجود داشته باشد. از این رو، میزان آب کاربردی و بهره‌وری آب در شرایط مدیریت زارعین سه منطقه عمده تولید سیب‌زمینی در استان فارس بررسی شد. سه منطقه آباده، اقلید و خرمبید و سه سامانه آبیاری سطحی، بارانی و قطره ای بعنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شدند. برای مقایسه آماری نتایج بدست آمده از آزمون تی استفاده شد. همچنین همبستگی عوامل مختلف باهم، با تعیین ضریب همبستگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق، نشان داد که تفاوت آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در مناطق مختلف در سطح 5 درصد معنی‌دار نبود. متوسط مقدار عملکرد محصول و بهره‌وری آب بترتیب 6/43 تن در هکتار و 87/4 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. استفاده از سامانه-های آبیاری بارانی و قطره‌ای، باعث کاهش آب کاربردی به میزان 1100 مترمکعب در هکتار، افزایش محصول به میزان 5/10 تن در هکتار و افزایش بهره‌وری به میزان حدود 8/1 کیلوگرم بر متر مکعب شد، لیکن این تفاوت‌ها از نظر آماری در سطح 5 درصد معنی‌دار نبود. متوسط مقدار آب کاربردی در مزارع سیب‌زمینی معادل9420 مترمکعب در هکتار بوده که 3350 مترمکعب در هکتار از میانگین نیاز آبی ناخالص کمتر بود. اگر آبیاری فقط بر اساس تجربه کشاورز انجام و به برنامه‌ریزی آبیاری توجه نشود، ممکن است تفاوتی بین مصرف آب در سامانه-های مختلف آبیاری مشاهده نشود و آب داده شده کمتر از حد مورد نیاز باشد. بنابراین بایستی برای کاهش اثرات کم آبی، افزایش محصول و بهره‌وری آب، علاوه بر سامانه آبیاری، به برنامه‌ریزی آبیاری مزارع و تحویل حجمی آب توجه جدی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of applied water and water productivity of potato fields in the conditions of farmers in Fars province

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Shahrokhnia 1
  • Javad Baghani 2
1 Associate Professor, Agricultural Engineering Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization(AREEO), Shiraz, Iran.
2 Agricultural Engineering Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization(AREEO), Karaj, Iran
چکیده [English]

Due to the scarcity of water resources in agriculture, improving the irrigation management of potato fields can reduce applied water and increase the productivity of this important crop. For this purpose, it is necessary to have sufficient and accurate information about the status of applied water and water productivity in the conditions of farmers'' management. Therefore, the amount of water applied and water productivity in the conditions of farmers'' management of the three major potato production areas in Fars province were investigated. Three areas of Abadeh, Eghlid and Khorrambid and three systems of surface, sprinkler and drip irrigation were considered as experimental treatments. T-test was used for statistical comparison of the results. The correlation between different factors was examined by determining the correlation coefficient. Results showed that the differences in applied water, yield and water productivity in different regions were not significant at the level of 5%. The average yield and water productivity were 43.6 tons/ha and 4.87 kg/m3, respectively. The use of sprinkler and drip irrigation systems reduced the applied water by 1100 cubic meters per hectare, increased the yield by 10.5 tons per hectare and increased productivity by about 1.8 kg/m3. However, these differences were not statistically significant at the 5% level. The average amount of water used in potato fields was 9420 m3/ha, which was 3350 m3/ha less than the average required water. If irrigation is based solely on the farmer''s experience and irrigation scheduling is not considered, there may be no difference between applied water in different irrigation systems and the water supplied may be less than required. Therefore, in order to reduce the effects of water stress, increase crop and water productivity, in addition to the irrigation system, serious attention should be paid to field irrigation scheduling and volumetric water delivery

کلیدواژه‌ها [English]

  • Irrigation scheduling
  • Irrigation system
  • national water document
  • water requirement

مراجع

احمدی عدلی، ر. 1385. تعیین دور و میزان آب مصرفی زراعت سیب‌زمینی در منطقه اردبیل، نشریه دانش کشاورزی. 16( 1): 244-235.
احمدی، ک.، عباد زاده،ح.ر.، حاتمی، ف.، حسین پور، ر.، و عبدشاه، ه. 1397. آمارنامه کشاورزی سال 1396، جلد اول: محصولات زراعی، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
اکبری، م. 1377. مقایسه روش‌های آبیاری بارانی و سطحی (شیاری) روی عوامل کمی و کیفی سیب‌زمینی. گزارش نهایی. مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 121.
باغانی، ج. 1389. اثربخشی سیستم‌های جدید آبیاری بر منابع آب زیرزمینی، عملکرد و کار آیی مصرف آب آبیاری گیاهان زراعی در دشت مشهد (مطالعه موردی). گزارش پژوهشی نهایی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، شماره ثبت 890/990.
بهراملو، ر. 1388. بررسی فنی و اقتصادی دو روش آبیاری بارانی و تیپ در سه رقم سیب‌زمینی در همدان. گزارش نهائی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 217/88.
بهراملو، ر. 1390. بررسی اثر تأخیر در آبیاری در مرحله آغازین رشد بر روی عملکرد و بیماری­های مهم سه رقم سیب‌زمینی در استان همدان. گزارش نهائی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. شماره 463/90.
بهراملو، ر. و سیدان، س.م. 1396. مقایسه بهره­وری عوامل تولید در سیستم‌های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت و نشتی در مزارع سیب‌زمینی کبودرآهنگ استان همدان. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. جلد 31. شماره 4. ص: 559-569.
بی­نام. 1397. تفاهم‌نامه سند بهره‌وری آب کشاورزی (افق ده‌ساله). وزارت جهاد کشاورزی، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران.
جلالی، ا.ه.، سالمی، ح.ر.، نیکویی، ع.ر.، گوانجی، س.، رضایی، م.، خداقلی، م. و تومانیان، ن. 1396. تعیین نیاز آبی سیب‌زمینی در اقلیم‌های مختلف استان اصفهان. نشریه پژوهش‌های کاربردی زراعی. 30(4): 73-53
خیری شلمزاری، ک.، برومند نسب، س.، سلطانی محمدی، ا.، حقیقتی بروجنی، ب. 1399. اثر مدیریت‌های آبیاری در سامانه­های آبیاری قطره‌ای سطحی و زیرسطحی بر عملکرد و بهره‌وری آب سیب‌زمینی. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 1 (14): 310-320.
رضوانی، س. م.، قدمی فیروزآبادی، ع.، سلطانی، ه.، جعفری، ع.م. 1398. تأثیر آرایش کشت‌های مختلف سیب‌زمینی بر میزان عملکرد و بهره‌وری مصرف آب تحت شرایط آبیاری بارانی و قطره‌ای. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 5 (13): 1307-1316.
رضوانی، س.م. و ع.م. جعفری. 1383. ارزیابی فنی و اقتصادی سیستم‌های آبیاری بارانی اجراشده در مزارع سیب‌زمینی در استان‌های همدان و اصفهان. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان. همدان.
سلیمانی پور، ا.، باقری، ا. و واثقی، ا. 1390. ارزیابی اقتصادی روش‌های آبیاری و تأثیر آن بر عملکرد ارقام سیب‌زمینی در استان اصفهان. نشریه تحقیقات اقتصاد کشاورزی. 3 (9): 164-143.
شاهرخ نیا، م.ع. 1391. بررسی اثر استفاده از ابزارهای برنامه‌ریزی آبیاری بر عملکرد و مصرف آب ذرت در دو بافت خاک. نشریه آبیاری و زهکشی ایران6 (4): 331-341.
شاهرخ نیا، م.ع., زارع، ا. و دهقانی سانیج، ح. 1394. مقایسه ابزارهای مختلف برنامه‌ریزی آبیاری قطرهای مرکبات در خاک با بافت متوسط و سنگین. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 9 (3): 448-458.
قدمی فیروزآبادی، ع . و  سیدان، س.م. 1394. بررسی فنی و اقتصادی آب مصرفی و انرژی در سیستم­های مختلف آبیاری در مزارع سیب­زمینی و یونجه در شهرستان همدان. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی، شماره 48012/94.
قدمی فیروزآبادی، ع. و سیدان، س. م. 1385. ارزیابی فنی و اقتصادی مصرف آب در آبیاری سطحی سیب‌زمینی در منطقه بهار. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. گزارش نهایی، شماره ثبت 1114/85.
کاظمی، م. و میر هاشمی، س.م. ۱۳۹۶. سیب‌زمینی، فناوری تولید، امنیت غذایی. انتشارات تحقیقات و آموزش کشاورزی، ۱۳–۱۴.
مامن‌پوش، ع.ر.، حیدری سلطان‌آبادی، م. و دهقانی، م. 1394. تأثیر میزان آب مصرفی و روش‌های کاشت بر عملکرد و کار آیی مصرف آب در ارقام تجاری سیب‌زمینی. نشریه آبیاری و زهکشی ایران. 6 (9): 936-927
مولائی، ب. 1391. بررسی آبیاری قطره‌ای T-Tape و بارانی از لحاظ عملکرد و کار آیی مصرف آب برای دو رقم سیب‌زمینی بورن و ساتینا تحت شرایط مختلف مصرف کود آلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه صنعتی اصفهان
نادری، م.، شایان نژاد، م.، حیدری، س. و حقیقتی، ب. 1395. تأثیر سطوح مختلف آب آبیاری بر خواص کمی و کیفی سیب‌زمینی در شهرکرد و تعیین عمق آب مصرفی بهینه آن. نشریه آب و خاک دانشگاه فردوسی مشهد، 30( 5): 1381-1370.
Bahramloo, R., and Nasseri, A. 2009. Optimum Irrigation Events for Potato Cultivar Agria.Intrnational journal of agriculture & biology. 11(6): 712-716.
Bjorneberg, D.L. 2013.Irrigation methods.USDA Agricultural Research Service, Kimberly, ID, USA.
FAO. 2019. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
Montazar, A., and Kosari, H .2007. Water productivity analysis of some irrigated crops in Iran. Proceeding of the International Conference of Water Saving in Mediterranean Agriculture and Future Needs. Valenzano (Italy). Series B. 56(1): 109-120.
Matovic, G., Brocic, Z., Djuricin, S., Gregoric, E., and Bodroza, D. 2016. Profitability assessment of potato production applying different irrigation methods. Irrigation and Drainage. 65 (4):502-513.
Mulubrehan, K., and Gebretsadikanb, T.G. 2016. Yield and water use efficiency of furrow irrigated potato underregulated deficit irrigation, Atsibi-Wemberta, North Ethiopia. Agricultural Water Management. 170:133-139.
Perry, C., and Steduto, P. 2017. Does improved irrigation technology save water? (A review of the evidence). Discussion paper on irrigation and sustainable water resources management in the Near East and North Africa, FAO.
Sermet, O., Mehmet Emin, C., Derya, O., and Sevgi, C. 2005. Different irrigation methods and water stress effects on potato yield and yield components, Agricultural Water Management. 73 (1): 73-86.
Tang, J., Wang, J., Fang, Q., Wang, E., Yin, H., and Pan, X. 2018. Optimizing planting date and supplemental irrigation for potato across the agro-pastoral ecotone in North China. European Journal of Agronomy. 98:82-94.
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 87
مرداد و شهریور 1400
صفحه 624-635

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار