ارتقاء بهره وری آب دو رقم برنج هاشمی و فجر با خشکاندن میان فصلی شالیزار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات اموزش و ترویج

2 کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی و کارشناس بانک کشاورزی

3 معاون توسعه فناوری، مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز، موسسه آموزش و ترویج کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، محمودآباد

چکیده

اهمیت برنج به عنوان یک محصول اساسی در تغذیه جوامع بشری بر کسی پوشیده نیست، در کنار آن برای تولید برنج، آب اساسی ترین نهاده برای کشت این محصول به حساب می آید. بحران آب یک معضل جدی در حال حاضر و در چشم انداز آینده کشور می باشد. در این راستا به منظور بررسی اثرات زهکشی میان فصل بر عملکرد، آب مصرفی و بهره‌وری آب روی دو رقم برنج هاشمی و فجر، طرحی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در بابلسراجرا شد که شامل رقم در دو سطح و مدت زمان زهکشی میان فصل صفر(شاهد)، 3 ، 5 ، 7 و 9 روزه بود. نتایج این تحقیق نشان داد که اثر زهکشی میان فصل و رقم روی هر سه صفت آب مصرفی، عملکرد و بهره‌وری آب مصرفی در سطح 1% معنی دار بودند. اثر متقابل زهکشی میان فصل و رقم روی آب مصرفی معنی‌دار نبود ولی روی عملکرد دانه و بهره‌وری آب در سطح 5% معنی دار بود. در بین تیمارها، زهکشی میان فصل 5 روزه برای دو رقم هاشمی و فجر به ترتیب با 91/0 و 29/1 کیلوگرم بر متر مکعب، بیشترین بهره‌وری آب را دارا بودند. بیشترین عملکرد و کمترین آب مصرفی نیزمربوط به تیمارهایی با زهکشی 5 روزه بود. و از این رو، جهت زهکشی میان فصل برنج در شرایط منطقه مورد مطالعه، اعمال زهکشی 5 روزه پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Promotion of Hashemi and Fajr Rice Cultivars Water Productivity by Mid-Summer Drainage of paddy field

نویسندگان [English]

  • valiollah Karimi 1
  • mohammad Alijani 2
  • hatam hatami 3
1 ​Assistant Professor of Soil Conservation and Watershed Management Research Department, Mazandaran Agriculture and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Sari, IRAN.
2 Irrigation & Drainage Expert and Agriculture Bank Expert
3 Deputy of Technology and Developmen, Haraz Extension and Technology Development Center, Agriculture Education and Extension Institute, AREEO, Mahmudabad, Iran
چکیده [English]

Importance of rice as a staple crop for feeding of human being is obvious. Besides, water is major input for rice production. Water crisis is one the serious interest for present and future conditions of IRAN. Then, this research conducted for investigation of mid-summer drainage effects on yield, Water consumption and water productivity of Hashemi and Fajr rice cultivars. For obtaining this purpose, a field experiment was carried out as a factorial in basis of randomized complete block design in 3 replications with 5 mid- summer drainage treatments i.e. 0, 3, 5, 7 and 9 in Babolsar. Results showed that the effects of mid- summer drainage and variety on water consumption, Grain yield and water productivity were significant (p<0.01), and mid-summer drainage with 5 days’ duration on both cultivars had the highest water productivity, 0.91 and 1.29 Kg/m3 respectively. Also maximum yield and minimum water consumption resulted for 5 days’ mid-summer drainage treatment. Thus, 5 days’ duration for mid-summer drainage of Paddyfield was recommended for this region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mid-summer drainage
  • Paddy field
  • Water consumption
  • Water productivity

مراجع

ابراهیمی­راد، ح.، بابا زاده، ح. امیری، ا. و صدقی، ح. 1396. اثر مدیریت آبیاری و تراکم کشت بر عملکرد و بهره­وری آب برنج رقم هاشمی. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، ب، 31(4): 636-625.
اسدی، ر.، و یوسفیان، م. 1399. خشکاندن میان فصلی شالیزار برای افزایش عملکرد برنج و افزایش بهره‌وری آب. مجله ترویجی شالیزار، دوره دوم، شماره 3: 53 – 62.
پلنگی، م.، پیرمرادیان، ن. کریمی، و. و امیری لاریجانی، ب. 1393. تأثیر زهکشی میان فصل بر روند رشد شاخص­های فیزیولوژیک و عملکرد برنج رقم طارم هاشمی. مجله تحقیقات غلات، 4 (4) : 278-267.
دهقانی، ن.، پیرمرادیان، ن. کریمی، و. و نوابیان، م. 1394. تأثیر زهکشی سطحی میان فصل بر مشخصات ترک‌های ایجادشده در خاک سطحی مزارع شالیزاری. نشریه پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، 22 (6): 259 – 270.
راهب، ج.، 1380. برنج و امنیت غذایی زیتون، ماهنامه علمی تخصصی کشاورزی. شماره 50: 26-37.
سلیمانی، ع.، و امیری لاریجانی، ب. 1383. اصول بهزراعی برنج. انتشارات آرویج ایرانیان.316 صفحه.
صالحی هیکویی، م.، درزی نفت­چالی، ع. شاهنظری، ع. و جعفری تلوکلایی، م. 1396. بررسی اثر مدیریت آبیاری در شالیزارهای مجهز به زهکشی زیرزمینی بر ارتفاع بوته، تعداد پنجه و عملکرد دانه برنج. فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، سال هفتم، شماره بیست و هفتم: 107 – 119.
غلامی، م. و فاتحی عبدالملکی، ع. (1389)، «ارقام مختلف برنج را بهتر بشناسیم»، نشر آموزش کشاورزی، 114 صفحه.
قربانپور، م.، مظاهری، د. علی نیا، ف. تقوی، م. ر. و نحوی، م. 1383. اثرات مدیریت مختلف آبیاری بر روی برخی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک برنج. مجله پژوهش و سازندگی (زراعت و باغبانی)، 65 (3): 125-110.
کریمی، و.، یوسفیان، ح. و سلمانی، م. ق. 1386. ارزیابی سیستم­های زهکشی زیرزمینی در اراضی شالیزاری. دومین کنفرانس ملی تجربه­های ساخت تأسیسات آبی و شبکه­های آبیاری و زهکشی، کرج، ایران.
 
IPCC. 2014. Climate change 2014- mitigation of climate change: working group iii contribution to the forth assessment report of the IPCC, Cambridge University Press, Cambridge.
 Kudo, Y., Noborio, K. SHimoozono, N. and Kurihara, R. 2014. The effective water management practice for mitigating greenhouse gas emissions and maintaining rice yield in central Japan. Agriculture Ecosystem and Environment. 186: 77-85.
 Li, C. 2007. Quantifying greenhouse gas emissions from soils: Scientific basis and modeling approach. Soil Science and Plant Nutrition. 53:344-352.
Nagata, H.R. 2010. Mitigation of methane Emissions from rice paddy fields in Japan. Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries. Japan.
 Pirmoradian, N., Sepaskhah, A. R. and Maftoun, M.  2004. Effect of water-saving irrigation and nitrogen fertilization on yield and yield component of rice (Oriza sativa L). Plant production Sciece.7 (3):337-346.
Toung, T. P. 1999. Productive water use in rice production: Opportunities. Journal of crop production 2: 241–264.
Toung, T. P. and Bhuiyan, S. I. 1999. Water use efficiency in rice production farm level perspective, agricultural water management. 40: 117–122
نشریه آبیاری و زهکشی ایران
دوره 16، شماره 5 - شماره پیاپی 95
آذر و دی 1401
صفحه 917-923

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار