تاثیر خشکسالی‌های اخیر بر منابع آب‌های زیرزمینی دشت یزد-اردکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد اقلیم شناسی دانشکاه یزد دانشکده علوم انسانی، یزد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی کاربردی، یزد، ایران

3 دانشجوی دکتری آب ‌و‌ هواشناسی دانشگاه یزد

چکیده

خشکسالی از پدیده­های جوی است که می­تواند در هر ناحیه­ای رخ­ دهد و منجر به خسارت­های عمده اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شود. این پدیده بخش­های مختلف محیطی از جمله منابع آب­های زیرزمینی را در طول دوره­ی حاکمیت خود تحت تاثیر قرار می­دهد. اثر خشکسالی بر روی منابع آب­های زیرزمینی کم­تر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش با استفاده از شاخص استاندارد بارش4 و شاخص سطح آب استاندارد زیرزمینی5 تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی دشت یزد-اردکان طی سال­های آبی82-1381 تا 91-1390 برای کلیه­ی چاه­های موجود و آمار بیست ساله برای 8 چاه منتخب حوضه ی مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی توزیع مکانی شدت خشکسالی بر افت سطح سفره آب زیرزمینی منطقه نقشه­های مربوطه با استفاده از نرم افزار GIS ترسیم شد. روند خشکسالی نیز در سطح ایستگاه­های مورد مطالعه با روش من-کندال تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان داد که درسال­های آبی 79-1378 و 87-1386 خشکسالی در اکثر ایستگاه­های مورد مطالعه واقع شده است. همچنین در بررسی تاثیر خشکسالی هیدرولوژیکی بر سطح ایستابی چاه­ها از شاخص SWI استفاده شده است که نتایج به دست آمده نشان می­دهد خشکسالی­های اخیر، باعث افت سطح ایستابی و سطح آب­های زیرزمینی کلیه چاه­های مورد مطالعه در دشت یزد-اردکان شده است. در نهایت با تعیین ضریب همبستگی بین عمق سطح ایستابی چاه­ها و بارندگی در مقیاس زمانی سالیانه، بالاترین ضریب همبستگی مربوط به چاه شحنه و چرخاب بود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Recent Droughts on Groundwater Resources in Yazd-Ardakan Plain

نویسندگان [English]

  • Kamal Omidvar 1
  • Majid Zareh 2
  • Reza Ebrahimi 3
1 Professor of Climatology, University of Yazd., Yazd., Iran
2 Climatology MA. student, University of Yazd., Yazd., Iran
3 Climatology Ph.D. Student, University of Yazd., Yazd., Iran
چکیده [English]

One of the drought atmospheric phenomena that can in any area done and led to major losses economical, social and environmental. This phenomenon from various sectors of environmental, including the ground water resources during the period of its sovereignty. Effect Drought on groundwater resources far less attention. In this study using the SPI index and the water table level underground standard ( SWI data ) affected by the drought on underground water resources the Yazd ardakan  blue years 82  1381 to 91 1390 for all existing wells and long term statistics for 8 basin has been selected. in the intensity of the spatial . In examining the spatial distribution of drought severity of the decline in the aquifer using map sowftward Gis. The drought in the stations studied were determined by Mann-Kendall. The results showed that in the year 79-1378 and 87-1386 in the water during the worst drought in most of the stations were located. It also examines the impact on the level of ground water hydrological drought of SWI index is used. It also examines the impact on the level of ground water hydrological drought of SWI index is used when the results show the recent drought, caused a drop in water table and groundwater levels are all well studied in Yazd-Ardakan. finally, the correlation coefficient between the depth of the groundwater level and the time scale of annual rainfall, the highest correlation coefficient was found to well Shahneh and Charkhab.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • SPI and SWI data
  • Subterranean waters
  • the Yazd - ardakan
اکرامی،م.، ملکی نژاد،ح.، اختصاصی،م.1392. بررسی تاثیر خشکسالی­های اقلیمی و آب شناختی بر منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت یزد-اردکان). نشریه علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. 7. 20 :54-47.
امیدوار،ک. 1390. مخابرات طبیعی. انتشارات دانشگاه یزد، 311 صفحه.
امیدوار،ک.، صفرپور،ف.، احمدی،ح. 1388. بررسی خشکسالی هیدرولوژی حوضه آبریز رودخانه قزل اوزن. اولین همایش ملی آب، مدیریت و نوآوری، دانشگاه پیام نور مهریز، خرداد.
پویا،س. 1379. آب­نامه یزد (شناخت سرزمین). انتشارات آوای نور، 204 صفحه.
حیدری،ن.، حیدری نوشهر،ن. 1388. بررسی افت سطح آب­های زیرزمینی و نشست زمین در دشت یزد-اردکان. اولین همایش ملی آب، مدیریت و نوآوری، دانشگاه پیام نور مهریز، 11 صفحه.
شاهی دشت،ع.، عباس­نژاد،ا. 1389. ارزیابی اثرات زیست محیطی افت سطح آب­های زیرزمینی در دشت زرند و ارائه راهکارهای مدیریتی. مجله پژوهش آب ایران. 4. 7 :124-119.
شمسی پور،ع.، حبیبی،ک. 1386. ارزیابی اثرات خشکسالی­ها بر منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی دشت­های شمال همدان). همایش ژئوماتیک، 9صفحه.
محمدی،م.، مرادی،ح. 1389. پهنه­بندی خشکسالی آب­های زیرزمینی حوزه میقان درمحیط GIجهت مدیریت منابع آب زیرزمینی. فصلنامه جنگل و مرتع. 85: 59-56.
محمدی،م.، مرادی،ح.، وفاخواه،م. 1391. توزیع مکانی و ارتباط بین خشکسالی­های هواشناسی و آب­های زیرزمینی در دشت اراک. فصل­نامه جغرافیای طبیعی.5. 15: 84-77.
مردانه،م.، افلاطونی،م و بوستانی،ف. 1391.بررسی بین همبستگی بین بارندگی و سطح آب زیرزمینی در دشت شیراز. مجله مهندسی منابع آب.5: 79-71.
مسعودیان،ا.، ابراهیمی،ر.، یاراحمدی،ا. 1393. واکاوی مکانی-زمانی میزان روند ماهانه درجه روز گرمایش در قلمرو ایران زمین، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه­ای. 12 .23: 1-18.
مهدوی،م.، طاهرخانی،م. 1390. کاربرد آمار در جغرافیا انتشارات قومس، 420 صفحه.
گزارش شرکت سهامی آب منطقه­ای استان یزد، سال 1388.
Bhuiyan,C., singh,R.P and Kogan,F.N. 2006. Monitoring Drought Dynamics in The Aravalli Region (India) Using Different Indices Based on Ground and Remot sensing Data, international Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. 8: 289-302.
Relation between climate variability and groundwater level in the upper carbonate aquifer, south Manitoba,2004, Canada.  Journal of Hydrology 290: 43-62.
Gonzalez,D.V., Durand,J.L and Gastal,F. 2010. Water deficit and nitrogen nutrition of crops. A review. Agronomy for Sustainable Development 30: 529-544.
Hisdal,H and Tallaksen,L.M. 2003. Estimation of regional meteorological and hydrological drought characteristics: a case study for Denmark. Journal of hydrology 281: 230-247.
Mair,A and Fares,A. 2010. Influence of groundwater pumping and rainfall spatiote-mporal variation of stream flow. Journal of Hydrology. 393:287-308.
Mishra,A.k and singh,V.P. 2010.  A review of drought concepts.  Journal of hydrology. 391: 202-216.
Peters,E., Torfs,P.J.J.F and Van lanen,H.A.J., Bier,G. 2003. Propagation of Drought Through Ground Water, A New Approach Using Linear Reservoir Theory, Johan Wiley. 17:3023-3040.
Rutulis,M. 1989. Groundwater Drought Sensitivity of Southern Manitoba. Canadian Water Resources Journal 14:18-33.
Van Lanen,H.A.J and Peters,E. 2000. Definition Effects and Assessment of Ground water Drought. Canadian Water Resources Journal .
 Vogt,J.V.,and Somma,F. (Eds.). Drought and Drought Mitigation in Europe, Kluwer, Dordrecht. 49-61.